Turizm endeksleri ve döviz kuru ilişkisi: Türkiye için ampirik analiz

Abstract

Finansal sistem içerisinde pay piyasaları ülke ekonomileri ve yatırımcılar için oldukça önemlidir. Bu çalışmanın amacı hem global bir endeksle Türkiye turizm endeksi arasındaki dinamik ilişkiyi hem de döviz kuru ve Türkiye turizm endeksi arasındaki ilişkiyi finansal bir bakış açısıyla incelemektir. Böylelikle yatırım yapmayı düşünen yatırımcılara bu piyasalar arasındaki ilişki hakkında bilgi verilmiş olabilecektir. Ayrıca Türkiye gelişmekte olan ülkeler grubunda yer almasından dolayı yatırımcılar için getiri elde edilebilecek ülke grubu içerisinde yer almaktadır. Bu doğrultuda, Global Turizm Endeksi (GTI), BIST Turizm Endeksi (XTRZM) ve Döviz Kuru (Dolar/TL) değişkenleri Ağustos 2006–Şubat 2022 dönemi için aylık frekansta kullanılmıştır. Bu değişkenler arasındaki dinamik ilişkiler, VAR modeline dayalı etki-tepki fonksiyonları, varyans ayrıştırması ve Granger nedensellik analizleri yoluyla incelenmiştir. Etki ve tepki fonksiyonları, Dolar/TL kurunun BIST turizm endeksi ve Global turizm endeksi üzerinde negatif, etkisi olduğunu göstermiştir. Varyans ayrıştırması analizi, tüm değişkenlerin öngörü hata varyansını açıklama oranının diğer değişkenlere kıyasla kendisi tarafından açıklandığının daha büyük olduğunu ortaya koymuştur. Nedensellik analizine göre ise, Borsa İstanbul Turizm Endeksinden Global Turizm Endeksine ve Dolar/TL kurundan Borsa İstanbul Turizm Endeksine doğru bir nedensellik vardır. Çalışmadan elde edilen sonuçlar turizm endeksini etkileyebilecek makroekonomik faktörlerin incelenmesi ve endeks üzerindeki etkilerinin belirlenmesi açısından önemlidir. Gelecekteki çalışmalara yön vermesi açısından ilgili değişkenlerin yanına Dolar/Euro kuruda eklenerek çalışma genişletilebilir.

It is important for the country's economies and the market within the financial system. The purpose of this product is to investigate both Turkey tourism with an index from global visitors and the exchange rate with a view to switch from Turkey tourism. This is to exchange information about markets. It is also a school suit used to take advantage of people from Turkey. Accordingly, Global Index (GTI), BIST Tourism Index (XTRZM) Exchange Rate (Dollar/TL) are used in monthly tourism for the period August 2006-February 2022. These complements reflect dynamic relationships, VARenden effect-effect-like model analyses, variance decomposition, and Granger causality models. Impact and response function, Dollar/TL has a negative impact on BIST tourism and Global tourism. Variance decomposition is explained in detail as all possible errors are detailed. According to the causality analysis, there is causality from Borsa İstanbul Tourism Index to Global Tourism Index and from USD/TL rate to Borsa İstanbul Tourism Index. The achievement of achievements from work will be economically viable and designed to be economical. It can be superimposed/run on Euros that might benefit from future use.