Tobin vergisi tartışması

Abstract

20. yüzyılın ikinci yarısından itibaren kapitalizmin evriminde yeni bir aşamaya gelinmiştir. Bu yeni aşamada sermaye birikiminin sağlanması üretimden ziyade finans sektörü aracılığı ile gerçekleştirilmektedir. Küreselleşme ile sınırların önemini yitirdiği dünyada hareket eden paranın miktarı mal ticaretinin kat ve kat üstüne çıkmıştır. Finans kapital spekülatif bir karakter sergilemektedir. Spekülatif sermaye hareketleri özellikle 80’lerin sonundan itibaren gelişmekte olan ülkelerde, etkileri tüm dünyada hissedilen ciddi krizlerin oluşmasına neden olmuştur. Bu bağlamda 1972 yılında nobel ödüllü iktisatçı James Tobin tarafından önerilen ve kendi adıyla anılan Tobin Vergisi, uluslararası sermaye hareketleri üzerine advalorem, düşük oranlı ve bütün ülkeler için geçerli olacak bir döviz işlem vergisidir. Önerildiği tarihte pek ilgi görmeyen bu fikir, spekülatif sermaye hareketlerinin olumsuz etkileri gözlenmeye başlandıkça tekrar tekrar gündeme gelmiştir. Çeşitli ülkelerde Tobin Vergisi benzeri vergiler uygulanmış fakat deneyimler aynı yönde olmamıştır. Son olarak 2014 itibariyle Avrupa Birliği bünyesinde uygulanacak bir finansal işlem vergisinin tartışmaları sürmesi Tobin’in önerisinin güncelliğini koruduğunu göstermektedir.

From the second half of the 20th century, the evolution of capitalism has reached a new stage. In this new stage, capital accumulation is carried out by financial sector rather than production. With globalization, the national borders lost their importance and the amount of money that moving around the world became times and times above than the amount of trade of goods. Finance capital has a speculative characteristic. Speculative capital movements has led to serious crises especially in developing countries, that effects are felt all over the world since the end of the '80s. In this context Tobin Tax is a low rate and ad valorem tax on foreign exchange transactions upon international capital movements which proposed in 1972 by nobel prize winner economist James Tobin and named after himself. The Tobin Tax idea is underrated first but witnessing the negative effects of speculative capital movements make it came into agenda repeatedly by time. Taxes like Tobin Tax have applied by various countries but the experiences have not been in the same direction. Finally on going discussions of a financial transaction tax to be applied in the European Union is the evidence of that Tobin’s idea keeps itself up to date.