Mukâtil b. Süleyman'ın İlmî Tefsir Konusundaki Yeri

Abstract

İlmî tefsirin kesin olarak ne zaman başladığı konusunda kesin bir şey söylemek zor olmakla beraber teorik olarak Gazzâlî ile başladığı ve Fahreddin er-Râzî ile de sistemli bir hale geldiği anlayışı hakimdir. Bu çalışmada, günümüze ulaşan daha erken döneme ait ilk tam tefsir Mu??til b. Süleymân’ın et-Tefsîru’l-kebîr’inde birtakım âyetlerin dönemin bilimsel verileri ışığında açıklandığına işaret edilerek bilimsel tefsirin daha erken dönemde gündeme geldiği ortaya konmaya çalışıldı. Böylece ilk dönemlerden itibaren müfessirlerin kendi dönemlerindeki bilimsel verileri de dikkate alarak tefsirlerini oluşturdukları gösterilmeye gayret edildi. Metot olarak karşılaştırma metodu tercih edildi. Mu??til b. Süleymân’ın et-Tefsîru’l-kebîr’i son döneme ait bazı tefsirlerle mukayese edilerek bazı bilimsel nitelikli âyetlerin yorumunda erken ve geç dönem tefsir çalışmaları arasındaki benzerlikler ve farklılıklar ortaya koyulmaya çalışıldı. Bu çalışmada ayrıca müfessirlerin bazı durumlarda ellerinde bilimsel veri olsa dahi bu verileri kullanmaktan kaçındıkları gösterilmeye çalışıldı.