İki Kardeş, İki Fakih: İbn Nüceym Kardeşler

Abstract

İslam Düşüncesinin dinî boyutuna ilişkin şer’i ilimler kelam, fıkıh, hadis, tefsir, tasavvuf gibi temel disiplinlerden oluşmakta olup bu ilimler içerisinde fıkıh ilmi, hem dünyevî ve hem uhrevî hayata dair düzenleme ve normlar üretmektedir. Diğer ilimlere nispetle fıkıh ilmi özellikle insan eylemlerini düzenlemekte ve bu düzenleme faaliyetini, naslar ve bu nasları yorumlayan kurucu imamların çıkarımları, bu çıkarımlarda kullanılan yöntemleri göz önünde tutarak geçekleştirmektedir. Bir muamele ilmi olan fıkıh, düzenleme fonksiyonu ile diğer ilimlerden ayrılmakta insan ve toplum hayatına ilişkin hem teorik ve pratik çözümler üretmekte ve bu yönü itibariyle sürekli devinim içerisinde olmaktadır. Düşünce tarihi zaman, mekân ve insan gibi öğelerin katkısı ile tekevvün ettiği, geliştiği, üretildiği ve sürekli hale getirildiğine göre kurucu imamlar tarafından kaleme alınan metinler zaman içerisinde sonradan gelen ilim adamları eliyle mütemadiyen yorumlanmaya devam edecektir. Özellikle fıkıh gibi sosyal hayatın bir parçası olan ilimden bahsediyorsak bu devinime katkı sunan zaman bağlamında Memlükler, mekan bağlamında Bilâd-ı Şam, şahıs bağlamında İbn Nüceym kardeşlerin fıkıh ilmine katkıları dikkat çekmektedir. İşte bu metin, fıkıh ilmine bariz bir katkı sunan İbn Nüceym ailesi özelinde İbn Nüceym kardeşlerin Hanefî fıkhına katkısı, fıkıh anlayışları, yaşadıkları ortam, abi-kardeş ilişkininin yanında hoca-talebe ilişkisinin ilmî boyutları, aynı esere (Kenz) yapmış oldukları şerh çalışması üzerinden entelektüel ortam ve boyutu anlamayı çabalamakta ve ayrıca bu makale asıl “en-Nehr” atıflarının sahibini keşfetmeyi hedeflemektedir.