Hadis Tarihinin Geçiş Dönemi Âlimlerinden Ebû Nu'aym el-Fadl b. Dükeyn (ö.219/834) ve Günümüze Ulaşmayan "et-Târih" Adlı Eseri Üzerine

Abstract

Ebû Nu‘aym el-Fadl b. Dükeyn, hadis tarihinde tasnif döneminin birinci merhalesi ile zirve eserlerin kaleme alındığı ikinci merhalesi arasındaki geçiş döneminin önemli simalarından birisidir. Dönemin önde gelen hocalarına talebelik yaptığı gibi tasnif döneminin zirve eserlerini kaleme alan hicri 3. asır âlimlerine ise hocalık yapmıştır. Hem naklettiği hadisler hem de hadis ricaline dair verdiği birçok bilgi öğrencilerinin eserlerinde yer almaktadır. Kendisine nispet edilen eserlerden Kitâbu’s-salât’ın bir bölümü günümüze ulaşmış ve basılmışken, rical tarihlerinde atıfta bulunulan ve kendisinden çokça alıntının yapıldığı et-Târîh adlı eserinin günümüze ulaşmadığı bilinmektedir. Çalışmada Ebû Nu‘aym’ın kişiliği çerçevesinde öne sürülen Şiî olduğu ve hocası Ebû Hanîfe’yi zındıklıkla suçladığı şeklindeki iddialar değerlendirilmiş bu iddiaların doğru olmadığı ortaya konulmuş ayrıca birçok rivayetinin yer aldığı İbn Sa‘d, Buhârî, Fesevî ve Ebû Zür‘a’nın rical tarihlerine dair eserleri temel alınarak Târîh adlı kitabı, eserin içeriği ve rical bilgisini ele alışına ilişkin tespitlerde bulunulmuştur.