ÇEVRE KİRLİLİĞİ İLE MAKROEKONOMİK BELİRLEYİCİLERİ ARASINDAKİ İLİŞKİ: SEÇİLMİŞ ÜLKELER İÇİN BİR PANEL VERİ ANALİZİ

Abstract

Toplumların refahının temel kaynağını oluşturan çevre, günümüzde refahın önemli bir tehditcisi durumuna gelmiştir. Temel ihtiyaçlar listesinde yerini alan “kaliteli çevre” için alınacak tedbirlerin etkinliği ise çevre kirliliği ile makroekonomik değişkenler arasındaki ilişkilerin tanımlanmasına bağlıdır. Bu çalışmada, Danimarka, Macaristan, İtalya, Malta, Hollanda, Portekiz, Slovakya, İsviçre, İngiltere ve Türkiye’de çevre kirliliği ile onu etkileyen makroekonomik değişkenler arasındaki ilişki 1995-2016 dönemi için Panel Veri Yöntemi ile analiz edilmiştir. Çevre kirliliği değişkeni, hava kirliliğine neden olan gazlar (CO2, CH4, N2O, NH3, NMVOC, CO ve NOx ) dikkate alınarak Temel Bileşenler Analizi (PCA) ile hesaplanmıştır. Açıklayıcı değişkenler ise kişi başına gelir, doğrudan yabancı yatırımlar, insani gelişme endeksi ve çevre vergileridir. Pedroni eşbütünleşme testine göre değişkenler uzun dönemde eşbütünleşiktir. Pedroni FMOLS ve DOLS sonuçları, uzun dönemde insani gelişme endeksindeki artışın çevre kirliliğini önemli ölçüde azalttığını göstermektedir. FMOLS’a göre çevre vergilerinin etkisi bulunmazken DOLS’a göre çevre vergileri çevre kirliliğini artırmaktadır. Dolayısıyla çevre kirliliği üzerinde ”çevre bilinci” geliştirmenin vergi gibi otoriter uygulamalardan daha güçlü etkiler ortaya çıkaracağını söylemek mümkündür.