50-70 yaş arası kişilerin kolorektal kanser risk faktörleri ve erken tanısına yönelik bilgi tutum ve davranışlarının değerlendirilmesi

Abstract

Amaç: Bu çalışmada Pamukkale Üniversitesi Hastanesi Genel Cerrahi Polikliniği’ne başvuran 50-70 yaş arası kişilerin kolorektal kanser (KRK) belirti ve risk faktörlerine yönelik bilgilerini ve kolorektal kanser tarama testlerine yönelik bilgi, tutum ve davranışlarını değerlendirmek amaçlanmaktadır. Gereç ve yöntem: Tanımlayıcı kesitsel tipte çalışma Ocak-Şubat 2021 tarihleri arasında genel cerrahi polikliniğine başvuran 50-70 yaş arası kişilerde yapıldı. Çalışmaya gönüllü katılan hastalara literatür taraması sonucunda oluşturulan kolorektal kanser tarama testleri, yapılma yerleri, yaptırma durumları, belirti ve risk faktörlerine yönelik sorulardan oluşan 38 maddelik anket formu yüz yüze görüşme tekniğiyle uygulandı. İstatistiksel olarak elde edilen veriler SPSS 21 programı kullanılarak analiz edildi. Verilerin değerlendirilmesinde tanımlayıcı istatistiksel yöntemler kullanıldı. Gruplar arasındaki ilişki ki-kare testi ile analiz edildi. İstatistiksel anlamlılık değeri p<0,05 olarak kabul edildi. Bulgular: Çalışmaya 104 kişi dâhil edildi ve bunların yaş ortalaması 56,65±6,42 ve %70,2’si (n=71) kadındı. Katılımcılar tarafından KRK için en sık bilinen belirtiler %29,8 (n=31) ile rektal kanama, %26,9 (n=28) ile kabızlık iken, en sık bilinen risk faktörleri %36,5 (n=38) ailede kanser öyküsü ve %21,2 (n=22) ileri yaş olarak saptandı. Ayrıca katılımcıların sadece %38,5’i (n=40) kolonoskopiyi, %27,9’u (n=29) GGK testini biliyordu. Yine katılımcıların sadece %19,2’sinin (n=20) GGK testini, %8,7’sinin (n=9) kolonoskopi yaptırdığı tespit edildi. GGK testini yaptırmayanların ise %38,5’nin (n=40) GGK testi ilgili bilgisi olmadığı ve %15,4’ü (n=16) hekim tarafından önerilmediği için yaptırmadığını bulundu. Sonuç: Bu çalışma, araştırmaya katılan kişilerde KRK ve KRK tarama yöntemleri hakkında bilgi düzeyinin ve yaptırma oranının yetersiz olduğunu göstermektedir. Bu konudaki farkındalığı artırmak için çeşitli stratejilerin geliştirilmesine ihtiyaç vardır.