İLK TÜRKÇE-JAPONCA SÖZLÜK MECMUA-I LÜGAT ÜZERİNE SÖZLÜKBİLİMSEL BİR İNCELEME

Abstract

Türkiye’de Japonca eğitiminin II. Abdülhamit zamanında, 1891 yılında Mekteb-i Harbiye-i Şahanede başladığı bilinmektedir. İki yıl gibi kısa bir süre devam eden bu eğitimin ardından Üsteğmen Mustafa Asım Efendi, 1893 yılında Mecmua-ı Lügat (ML) adıyla Türkçe-Japonca-Fransızca olmak üzere üç dilde kendi deyimiyle bir lügatçe hazırlamıştır. Bu çalışmanın amacı, bilinen ilk Türkçe- Japonca sözlük ML’yi sözlükbilimsel inceleme kuramları çerçevesinde ele almak ve Türk tarihî sözlükçülük çalışmalarına küçük de olsa bir katkıda bulunabilmektir. Çalışmada, öncelikle Türkçe ve Japoncanın yabancı dilli ilk sözlüklerinin basılmasındaki tarihi arka plan kısaca tanıtılmış ardından inceleme kısmında ML’deki temel yapılar ele alınmıştır. Çalışmanın en önemli bulgusu, Türkçenin tarihî sözlüklerinde bütüncül yapıyı etkileyen yazı yönünün bugüne kadar ele alınmamış olduğunun tespit edilmesidir. Bu çalışma eser üzerine yapılan ilk sözlükbilimsel inceleme olduğu için Türkçenin tarihî sözlükleri üzerine yapılan çalışmaların yanında Japonca sözlük çalışmalarına da katkı sağlayacağı düşünülmektedir.