Japoncada Yineleme Kategorisi ve Sınıflandırma Problemleri

Abstract

Bir dilde genellikle anlatımı kuvvetlendirmek ve çokluk yapmak amacıyla işletilen, sözcüğün veya sözcüğü oluşturan biçimbirimlerden, sesbirimlerden en az birinin tekrar edilmesi yoluyla elde edilen yapılara yineleme adı verilmektedir. Birçok dilde var olan bu kategori ana hatlarıyla tam (total reduplication) ve parçalı yineleme (partial reduplication) olmak üzere iki gruba ayrılır. WALS (The World Atlas of Language Structures) Online veri tabanında yer alan Rubino (2005)’nun araştırmalarına göre Japonca sadece tam yineleme kategorisine sahip diller arasında sayılmaktadır. Bu çalışmanın amacı birçok araştırmacının kaynak olarak başvurduğu söz konusu veri tabanı ile Kwon (2017), Sato (2013), Fujimura (2001) ve Shibasaki (2005) gibi araştırmacıların Japoncadaki yineleme türlerini kabulleri arasındaki farklılıkların sebeplerini bulmaya çalışmaktır. Yineleme kategorisi geniş bir alan olduğu için birtakım sınırlamalara gidilmiş, bu doğrultuda yansıma sözcüklerle oluşturulmuş yinelemeler (mimetics), yakın, eş ve zıt anlamlı kelimelerle oluşturulmuş yinelemeler (dvandalar) çalışma kapsamı dışında tutulmuştur. İncelemede Japoncanın “tam yineleme” ve “parçalı yineleme” kategorisinde değerlendirilen yineleme bileşenleri ve sentaktik türleri parantezleme yöntemi ile analiz edilmiştir. Analiz sonucunda elde edilen bulgular aşağıdaki gibidir:\ra)Yineleme bileşenlerinde ötümlüleşme görülmesi yinelemenin türünün belirlenmesinde araştırmacılar arasında fikir ayrılığına sebep olmaktadır.\rb)Yineleme bileşenlerini oluşturan leksik birimlerde ötümlüleşme görülüyorsa ve son tahlilde yapı sentaktik kategori değişimine uğruyorsa yeni yapı parçalı yineleme olarak değerlendirilmelidir.\rc)Yineleme bileşenlerini oluşturan leksik birimlerde ötümlüleşme görülüyorsa ve son tahlilde semantik değişime uğruyorsa yeni yapı parçalı yineleme olarak değerlendirilmelidir.