Deneysel Multipl Skleroz Modelinde (DAE) MSCOV’un İyileştirici Etkilerinin Moleküler Mekanizmalarının Saptanması

Abstract

Multipl Skleroz (MS), hala etiyolojisi tam olarak bilinmemekle beraber genetik ve çevresel faktörler tarafından tetiklenen, immun bozukluğunun neden olduğu, merkezi sinir sisteminin kronik, enflamatuar ve demiyelizan bir hastalığıdır. Günümüzde MS tedavisi için kullanılan mevcut olan ilaçların kullanımları ile karşılaşılan sıkıntı, tam tedavi etmeni olmamaları ve yan etkilerden dolayı, MS için alternatif tedavi ajanlarının saptanması ve ilaç geliştirilmesi çalışmaları devam etmektedir. Bu kapsamda, projede öncelikle Capparis ovata bitkisinden elde edilen ekstre (MScov) veya Capparis ovata bitkisinden doğrudan elde edilen ekstreler çeşitli ekstraksiyon ve kromatografi teknikleri uygulanarak alt fraksiyonlar ve saf bileşikler elde edildi. Hem ana ekstre MSCov ile ve hem de alt fraksiyonlar ile multipl skleroz deneysel hayvan modeli olan DAE oluşturduğumuz CL57BL/6 farelerde, klinik skorlama, moleküler gen ifade değişkenlikleri, toksikolojik etki belirleme, histolojik ve immünohistokimyasal inceleme ve takipleri, tüm genom transkriptom analizleri gerçekleştirildi. Özellikle ana ekstre MSCov ile tedavi edilen DAE hayvanların hem klinik skorlar ve hem de moleküler gen ifade düzeyleri hastalığın kontrol hayvanlara benzer şekilde geri dönüştürüldüğünü teyit etti. Ayrıca histolojik ve immunühistokimyasal verilerimiz, DAE hayvanlarda tespit edilen miyelin tabakasındaki deformasyonların ve immünolojik tanıların, MSCov uygulaması ile büyük oranda iyileştirildiği ve immünreaktivitelerin kontrol skorlara yaklaştığını gösterdi. Bu ekstrenin olası yan etkilerini tanımlamak için yapılan toksikolojik gen profilleme çalışmalarımız MSCov?un 500 mg/kg/gün dozda güvenilir olduğunu, önemli bir yan etki oluşturmadığını destekledi. Bu verilerimiz Tüm genom transkriptom analizleri ile de teyit edildi. DAE hayvanlarda bağışıklık yanıtı ile ilgili yolaklarda ifade düzeyleri artan transkriptlerin MSCov uygulamaları ile tekrar baskılandığını gösterildi. Ancak elde edilen alt ekstrelerin hiç birisi ile ana ekstreye benzer sonuçlar elde edilemedi. Bu nedenle, MSCov ile gözlenen bu iyileştirici etkilerin içerdiği çok farklı bileşkenlerin pleiotropik etkileri olduğu; fraksiyonlama da birlikte pozitif etki oluşturan bileşkenlerin bir birinden ayrılması yada kompleks yapılarının bozulması nedeni ile etkilerinin kaybolduğu önerilmektedir. Capparis ovata bitkisinden yada ana MSCov ekstresinden proje kapsamında 8 bileşik [glukokapparin, ? -sitosterol, 5?,6?- epoksikolestan, 3?-ol, 5?,6?- epoksikolestan, 3?-ol, stigmast-5,22-dien-3?-ol, miristat, olean-12-en-28-ol, 3?-pentakosanoat (yeni), Bis -(3- metiloktil) fitalat (yeni), 1H-indol-, 2-hidroksi, 3-karboksilik asit (yeni)] saflaştırılmış ve karakterize edilmiştir. Bu bileşiklerin miktarları yeterli olmadığı için hayvan deneyleri yerine in vitro hücre kültüründe etkileri araştırılmıştır. Bu modellerde yapılan deneyler olean-12-en-28- ol, 3?-pentakosanoat bileşiğinin, hem immun baskılayıcı ve hem de miyelin oluşumunu tetikleyici etkiler göstermesi nedeniyle; MSCov ile gözlenen etkilerden sorumlu olabilecek, önemli bir terapötik ajan potansiyeli taşıdığı tespit edildi. Diğer bileşiklerin MS için etkin olma özellikleri oluşturmadığı saptandı. Sonuç olarak, proje ile önerilen hedefler başarı ile gerçekleştirildi ve patent dahil yeni araştırmalara temel oluşturacak çıktılar üretildi.