Eşen vadisi neojen tortullarının stratigrafisi ve sedimantolojisi, GB

Abstract

Eşen havzası, güneybatı Anadolu Neojen graben havzalarından biridir ve tümüyle karasal tortullardan kuruludur. Havza, konumu ve tortul dolgusunun zaman içindeki istiflönme düzeni ile bölgenin Geç Neojen paleocoğrafyasına ilişkin bilgiler sunar. Kalınlığı 150 m'ye erişen havza dolgusunun depolanma özellikleri, fasiyes analizi ile belirlenmiş, yaşlandırması paleontolojik bulgulara dayandırılarak paleocoğrafik gelişimi yorumlanmıştır. Havza; Geç Miyosen'de doğuda Saklıkent ve banda Kabaağaç fayları ile KD-GB uzanımlı bir graben olarak açılmaya başlar. Havzanın ilk tortulları, kenarlanndan ilerleyen ve akarsu tortullan ile geçişli alüvyon yelpazeleridir. Bu tortullar içinde, depolanma sırasında genişlemenin etkinliğini gösteren, depolanma ile eş yaşlı büyüme faylan yaygındır. Erken Pliyosen ile birlikte havzada, bataklık seviyesi ile başlayan, yaygın gölsel bir dönem egemen olur. Havzanın ilk ürünleri ve aynı zamanda havza kenar faylannı da örten bu gölsel ortam, çevredeki diğer havzalarla bağlanmıştır. Güneybatı Anadolu'daki diğer Neojen havzalarda da aynı zamanda yaşanan bu gölsel dönem, olasılıkla tüm Akdeniz çevresini etkileyen Messiniyen kuraklık döneminin hemen ardından değişen iklim koşullan ile artan düzenli yağışlara bağlı olmalıdır. Ani su seviyesi yükselimi nedeniyle bu aşamada, belirgin bir delta gelişimi olmamıştır. Bu dönem; bölgedeki genişleme etkinliğinin nispeten azaldığı, laminalı marn ve killi kireçtaşlarınn monoton ardalandığı istiflerden oluşan büyük bir gölsel ortam ile temsil edilir. Geç Pliyosen'e kadar 70 m kalınlığa erişen bu gölsel ortam, havza kenarlanndan akarsu deltalannm ilerlemesi ile sığlaşır ve bu sığlaşma ile birlikte havza ortasında gölsel karbonatlar ve yer yer evaporitler depolanır. Eşen havzası, bu dönemin ardından, bölgedeki gerilme yönündeki değişme ile gelişen yaklaşık K-G yönlü yeni fay takından ile parçalanır. Bu dönem, havzanın en üst kesimini oluşturan Gilbeft-tipi delta istifleri üzerine açısal uyumsuzlukla ilerleyen çok kaba taneli alüvyon yelpazesi istifleri ile temsil edilmiştir. Genişlemenin yeniden etkinlik kazandığı ve Eşen havzasının az çok günümüzdeki şekline evrildiği bu olayla birlikte, güneye boşalımı olan bir akarsu sistemi kurulmuş ve bu sistemin günümüze kadar farklı seviyelerde taraçalan oluşmuştur.Bu dönemde gelişen yeni fay takınılan ile, günümüzde deniz seviyesine yakın düzeyde bulunan havza tortullan yaklaşık 850 m düşey yönde alçalmıştır.