HANEFÎ FAKİH İBN NÜCEYM’İN RİSÂLELERİ ÜZERİNE

Abstract

İlk dönem Müslüman ilim adamları hadisten fıkha pek çok alanda yoğun bir ilmî faaliyette bulunmuşlardır. Dolayısıyla Müslümanların günlük amelî hayatını düzenleyen fıkıh ilmi metin telifinin yapıldığı ilimlerin başında gelmektedir. Fıkıh ilmi doğuşu ve doğası itibariyle ekseriyetle yazılı metinlere dayanmaktadır. İnanç, ahlâk, ibadet ve hukukî ilkeleri içinde barındıran temel kaynağı Kur’ân-ı Kerîm, yazılı metin üzerinden, okuma yazma ve ezberleme yoluyla nesilden nesile aktarılmıştır. Kaleme alınan bu metinler mücelled eserler olabildiği gibi muhtasar metinler de olmaktadır. Fıkıh ilminde muhtasar metinler için kullanılan temel isimlerden birisi de risâle türü eserler olmuştur. Fıkıh alanında risâle türü telif geleneği diğer tür eserlerle birlikte ve onlara paralel olarak gelişme göstermiştir. İmam Şâfiî ile başlatabileceğimiz risâle yazım geleneği onunla sınırlı kalmamış diğer mezheplerin âlimleri tarafından devam ettirilmiş ve böylece risâleler fıkhın önemli kaynaklarından birisi olmuştur. Bu makalede İbn Nüceym’in risâleleri gerek muhteva ve gerekse şekil açısından ele alınacak ve bunun üzerinden de dönemin fıkhî birikimine ışık tutulmaya çalışılacaktır.?