I. DÜNYA SAVAŞI SIRASINDA ve SONRASINDA ADANA ve KADİRLİ’YE GELEN GÖÇMENLERİN İSKÂNI ve KARŞILAŞILAN SORUNLAR

Abstract

I. Dünya Savaşı sırasında doğu vilâyetlerinin işgale uğraması üzerine RusOrdusu’ndaki Ermenilerin katliamlarından kaçan yüzbinlerce insan Anadolu’nundemografik yapısının önemli ölçüde değişmesine neden olmuşlardır. Buna karşınOrtadoğu’dan gelen sığınmacılar düşük düzeyde kalmıştır. Türkiye’nin karşılaştığı enönemli iç göçlerden olan Doğulu göçmenlerden kaynaklanan demografik hareketler,mevcut ekonomik durumun daha da kötüleşmesine, gıda fiatlarında artışlara nedenolacaktır. Doğu illerindeki işgalin ortadann kalkmasından sonra TürkHükûmetlerinin olanaklarıyla göçmenlerin büyük çoğunluğunun geri dönüşlerisağlanırken, Çukurova’da kalan göçmenler Fransız işgali nedeniyle özellikle 1919yılından itibaren yeniden göçmen konumuna düşerek yerleşim ve yaşam sorunlarıylakarşılaştılar. Türk-Yunan halklarının yer değişimi nedeniyle Adana ve civarındayerleşim sorunları yaşayan doğu göçmenleri uyum sürecini atlatıp üretici konumageçene kadar ekonomik sıkıntılar yaşadılar. Göçmenler için işgalden en az etkilenenKadirli’ye yerleşmek, bereketli topraklarında akraba ve hemşehrilerini bulmak,uğradıkları zulümden sonra avuntu kaynakları olmuştur. Bu çalışma işgale uğrayanDoğu ve Güney topraklarından gelen göçmenlerin yaşadıkları sorunları incelemeyiamaçlamaktadır. Osmanlı Devleti’nin son yıllarına ve Türkiye Cumhuriyetihükûmetlerinin ilk yıllarına ilişkin, göç ve iskân siyaseti ile yerleşim sorunları mevcutyazılı kaynaklardan, yerinde yapılan görüşmeler ve Başbakanlık CumhuriyetArşivi’ndeki birinci el kaynakların ışığında ele alınıp incelenecek, tanıklarla yerindeyapılan görüşmeler ortaya konulacaktır.