SAKARYA SAVAŞI SONRASINDA ANADOLU’DAKİ HIRİSTİYAN NÜFUS HAKKINDA İNGİLTERE AVAM KAMARASI’NDA YAPILAN OTURUM ÜZERİNE BİR DEĞERLENDİRME

Abstract

19 yüzyıldan itibaren güçlenen Avrupa Devletleri dünyanın kalanı için ciddi bir tehlike teşkil etmeye başlamışlardır. 19 yüzyılda emperyalist devletler için Osmanlı toprakları önemli bir hedef haline gelmiştir. İngiltere, Fransa ve Rusya Osmanlı İmparatorluğu’nu parçalamak için imparatorlukta yaşayan Hıristiyan toplulukları kullanmışlardır. Kendilerine bağımsız devletler kurmak isteyen Osmanlı Hıristiyanları da kendi devletleri aleyhine Batı devletleriyle iş birliği yapmaktan çekinmemişlerdir. Böylece Yunanistan, Sırbistan, Bulgaristan ve Karadağ gibi devletler ortaya çıkmıştır. Bu gelişmeler Ermenileri bağımsızlık yolunda ümitlendirmiştir. Ancak Ermenilerin kendi devletlerini kurmak için başlattıkları isyanlar başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Birinci Dünya Savaşı Osmanlı İmparatorluğu’nu paylaşmak isteyen emperyalist devletler için büyük bir fırsat olmuştur. İtilaf Devletleri ile temas halinde olan Ermeniler imparatorluk aleyhine faaliyete geçmişlerdir. Bunun üzerine Sevk ve İskan kararı alınmıştır. Böylece Anadolu’daki son büyük Hıristiyan azınlığa devlet yaratma girişimleri başarısızlıkla sonuçlanmıştır. Osmanlı İmparatorluğu Birinci Dünya Savaşı’nda mağlup olmuş ve Mondros Ateşkes Antlaşması ile savaştan çekilmiştir. Ateşkes sonrası İtilaf Devletleri Osmanlı topraklarını paylaşmaya başlamışlardır. Barış antlaşması sürecinde İngiltere Suriye ve Irak’taki Hıristiyan mültecileri yerleştirerek Doğu Anadolu’da bir Ermenistan kurmak istemiştir. Bu tasarı Sevr Antlaşması ile Osmanlı yönetimince kabul edilmiştir. Fakat Anadolu’da Milli Mücadele’nin başlaması bu projenin hayata geçirilmesine engel olmuştur. Bunun üzerine Avam Kamarası’nda Anadolu’daki Hıristiyanların durumu tartışma konusu olmuştur. Bu makalede, Avam Kamarası’nda yapılan konuşmalar vasıtasıyla, İngiliz politikacıların Anadolu’daki Hıristiyan azınlıklara ve Türklere bakışları analiz edilecektir.