Zamanın Ruhundan Anlatıcının Tasarımına Katmanlaşan Kahraman : Köroğlu

Abstract

Kültür araştırmalarında tarihsel süreçteki etkileşim, değişim ve dönüşümlerin oluşturduğufarklı etkinlik ve işlevlerin dikkate sunulması hedeflerden biridir. Sözlü kültür ürünlerinin üretildiğizamana bağlı olmak yanında bilinçten bilince taşınarak varlığını sürdürdüğü bir yapıdan söz etmekmümkündür. Toplumun ve onu oluşturan bireylerin zihinsel akış halindeki veya yaşanan zamandaürettiği/üretilen kültür unsurlarıyla ilişkisi, döneme ilişkin şartların etkisiyle de biçimlenir. Dönemietki altına alan “zamanın ruhu” kavramı, geleneksel bilginin toplum içindeki dolaşımını sağlayananlatıcı tipleri de etkiler. Bu bağlamda halk anlatılarını önceki nesillerden alıp kendi zamanındayaşatan ve geleceğe aktarılmasında önemli bir işlev üstlenmiş olan anlatıcı tiplerin de, zamanınruhunun etkisinde kaldığını söylemek mümkündür. Buna bağlı olarak anlatıcıların anlatılarüzerinden yansıttığı farklı kodlamalar, metinlerin değişimi-dönüşümü ve katmanlaşması yanındakahraman tiplerin değişimi-dönüşümü ve katmanlaşmasını beraberinde getirmiştir. Bu noktadazamanın ruhu ve anlatıcının tasarımı ilişkiselliği temel alınarak kahraman ve özelliklerini farklı birzemin üzerinden değerlendirmek imkânı doğar. Kahraman Köroğlu ve anlatıları da, bu bağlamdakiolgusal durumun en açık verilerine sahiptir. Bu sebeple makalede, zamanın ruhunun değişiminebağlı olarak anlatıcının zihinsel kodlamalarının değişiminden tasarımlanan Köroğlu’nun, anlatıkahramanı olarak katmanlaşan yapısı ve özellikleri ele alınmış ve değerlendirilmiştir.