Eynal-Çitgöl-Naşa (Simav-Kütahya) sıcak ve mineralli sularının hidrojeolojisi

Abstract

VIII İnceleme alanı, Ege Bölgesinde, Kütahya ilinin 90 km güneybatısında, Simav ilçe merkezinin de içinde bulunduğu 418 km2'lik bir alanı kapsar. Bu çalışma, Simav Ovası içinde yer alan Eynal - Çitgöl - Naşa sıcak ve mineralli sularının oluşumunu, yöredeki sıcak-soğuk yeraltısularının kimyasal özelliklerini, soğuk- sıcak yeraltısuyu karışımlarım belirlemek ve Simav Ovası yeraltısularının içme, sulama, endüstri ve beton imalinde kullanılabilirliğinin ortaya konması amacıyla yapılmıştır. İnceleme alanında alttan üste doğru; Kalkan Formasyonu, Simav Metamorfıtleri, Balıkbaşı Formasyonu, Sancasu Formasyonu, Ankaya Formasyonu, Kırkbudak Formasyonu, Budağan kireçtaşı, Eğrigöz Graniti, Taşbaşı Formasyonu, Kızılbük Formasyonu, Civanadağ Türleri, Akdağ Volkanitleri, Toklargölü Formasyonu, ve Naşa Bazaltı ayırtlanmıştır. Simav grabenini oluşturan Eynal ve Naşa faylarının doğrultuları boyunca sıralanan sıcak sular, devirli bir hidrotermal sisteme bağlı olarak gelişmişlerdir. Sıcak suların ısı kaynağı üst mantoda yükselme sonucu magma yaklaşımı, fayların sürtünme enerjisi ve magmadan kaçan çok sıcak gazlardır. Hazne kayalar alttan üste, Simav Metamorfitlerine ait kalkşist, kristalize kireçtaşı, mermer, kuvarsit; Ankaya Formasyonuna ait breşik dokulu kristalize kireçtaşı; Taşbaşı Formasyonuna ait konglomera, kireçtaşı; Kızılbük Formasyonuna ait kumtaşı, kireçtaşı seviyeleri ile Naşa Bazaltı ve alüvyon örtünün kumlu - çakıllı seviyeleridir. Çitgöl - Naşa sıcak su alanlarında açılan sondajların sonuçlarına göre, bu alanlarda sıcaklık değerlerinin Eynal alanına nazaran hayli düşük olduğu, Naşa alanında, en iyi hazne kaya niteliğinde olan Simav Metamorfitlerinin içinde bile jeotermal aktivitenin iyice azaldığı Çitgöl ve Naşa alanlarında en aktif zonların graben alüvyonunun geçirimli seviyeleri olduğu anlaşılmaktadır. Eynal sıcak su alam jeotermal potansiyelin en yüksek olduğu alandır. Eynal-Çitgöl-Naşa sıcak sularının yüzeydeki sıcaklıkları ve sondaj verilerinden elde edilen sıcaklıklar gözönüne alındığında, hazne kaya sıcaklıklarının 160-185 °C arasında olduğu söylenebilir. Soğuk su karışım oranlan Eynal'da %9-10, Çitgöl'de %59-62 ve Naşa'da %64'dür. Schoeller sınıflamasına göre Eynal - Çitgöl - Naşa sıcak suları orta - kötü kaliteli sular, Simav Ovası yeraltısuları ise çok iyi - iyi kaliteli sular sınıfındadır. Simav Ovası yeraltısuları sulama yönünden bir sorun yaratmaz. Eynal - Çitgöl - Naşa sıcak sulan ise SAR değerlerine göre fena özellikte, %Na ve EC değerlerine göre ise şüpheli - kullanılamaz sulama sulan sınıfındadır. Simav Ovası yeraltısuları beton karışım suyu için uygun sular, Eynal - Çitgöl - Naşa sıcak sulan zararlı etkileri olan sulardır.

IX The study area, located at 90 km southwest of Kütahya in the Eagean Region, covers 418 square kilometers including Simav city center. The purpose of the study is to investigate the occurrence of the hot and mineral waters of Eynal-Çitgöl-Naşa in Simav Plain. Hence, to determine the chemical characteristics and mixing of the hot and cold groundwaters in the area as well as their drinkability, usability in irrigation, industry and concrete production. In the study are, from bottom to top, the presence of the Kalkan Formation, Simav Metamorphics, Balıkbaşı Formation, Sancasu Formation, Ankaya Formation, Kirkbudak Formation, Budağan limestone, Eğrigöz Granite, Taşbaşı Formation, Kızılbük Formation, Civanadağ Tuffs, Akdağ Volcanics, Toklargölü Formation and Naşa Basalt are in investigated. The hot waters along the strikes of the Eynal and Naşa Faults forming the Simav graben have developed due to periodic hydrothermal system. The source of heat is the ascend upward in the upper mantle causing magma approach, friction energy of faults, and very hot gasses escaping from the magma. The reservoir rocks from bottom to top are calcschist, recrystallized limestone, marble, quartzite belonging to Simav Metamorphics; brecciated recrystallized limestone of Ankaya Formation; conglomerate and limestone of Taşbaşı Formation; sandstone and limestone sequences belonging to Kızılbük Formation; Naşa Basalt; sandy and pebbly materials of the alluvial cover. According to the results obtained from the drillholes in Çitgöl-Naşa hot water areas, the temperature values of waters are considerably lower than those of Eynal area. In addition to this, in Naşa area, the geothermal activity becomes thoroughly lower in Simav Metamorphics which are the best reservoir rocks in character. It is understood that the most active zones in Çitgöl-Naşa are as are the permeable levels of the graben alluvion. The Eynal hot water area is an area where geothermal activity is the highest. When the surface temperature of the hot waters of Eynal-Çitgöl-Naşa and temperature obtained from drillhole results are considered, it can be said that temperature of reservoir rocks ranges between 160-185 °C Hence, the cold water mixture rates are 9-10% in Eynal, 59-62% in Çitgöl and %64 in Naşa. According to the Schoeller classification, the hot water of Eynal-Çitgöl-Naşa are medium-bad in quality while the Simav Plain graundwaters are the best-well in quality.The groundwaters of Simav Plain do not cause any problem in terms of irrigation. On the other hand, the hot waters of Eynal-Çitgöl-Naşa are bad in character based on SAR values for irrigation waters, while they are doubtful-unusable in character based on %Na and EC values. The groundwaters of Simav plain are suitable for concrete while Eynal-Çitgöl- Naşa hot waters have harmfull effects on concrete.