Vadeli ürün piyasaları (future markets) ve Türkiye'de tarımsal ürün piyasalarının uygulanabilirliği

Abstract

Future kavramı belli nitelikteki ve belli bir miktardaki bir malın yada mali enstrümanın önceden belirlenmiş herhangi bir tarihte yine hangi tarihte teslimini öngören sözleşmedir. Gerçek anlamda Future alım satımları 19. yüzyılın ikinci yarısına kadar uzanmaktadır, tik başta sadece tarımsal ürünleri kapsayan bu piyasalar daha sonra madensel ürünleri ve canlı hayvanları içine alarak daha geniş bir yelpaze oluşturmuştur. Ancak 1970'Ii yıllara gelindiğinde ürün yelpazesi daha da genişleyerek mali enstrümanlarını da kapsamı içine almıştır. Mali enstrümanların bu piyasada çok önemli bir yeri bulunmaktadır. Future piyasalarda fıyatlama konusunda etki eden faktörlerin başında finansman faizi, geçen zaman, depolama masrafları ve sigortalama masrafları etki etmektedir. Mali risk açısından değerlendirdiğimizde bu risklerden kurtulmak için bir takım teknikler kullanılmaktadır. Bu teknikler Hedging, Spread ve Spekülasyondur. Türkiye'de Future piyasalarının kurulması için ilk önce gerekli olan yasal düzenlemeler yapılmalıdır. Türkiye'de Future işlemlere konu olabilecek ürünler arasında en şanslı olan ürün ise pamuktur. Pamuk Future piyasaların kurulması için gerekli bütün kriterleri taşımaktadır. Bu kriterler ise malın sürekli desteklemeye tabi olması, rekabete dayalı bir piyasanın olması, malın ticaretinde borsa geleneğinin olması, malın arz hacminin geniş olması, tüketicinin kimliği, malın yeterince standardize edilmiş olması ve spot piyasaların etkinliğidir. Bütün kriterleri şu anada pamuk taşımaktadır. Burada esas amaç bu piyasaların kurulması ile destekleme alımları ortadan kalkacak ve kaynak kullanımında etkinlik sağlanmış olacaktır. Böylece devlet büyük bir yükten kurtulmuş olacaktır. Kısaca Future sözleşmeler piyasasının amacı risklerden korunmayı sağlamak, böylelikle ürkeklik doğasında olan sermayeyi piyasaya çekerek ekonomik aktiviteye ivme kazandırmaktır. Bu piyasalar sayesinde risk, riskten kaçınan korumacılardan alınmakta ve spekülatörlere devir edilmektedir. Yani mali kesime aktarılmaktadır. Diğer amacı da fiyatlar hakkında bir öngörü mekanizması oluşturmasıdır. Bu anlamda gelecek piyasaları bir bilgi ve tahmin aracı olarak işlem görmektedir.

İİİ The Concept of future markets indicates a contract envisaging the delivery, on a previously agreead date, of goods and financial instruments. The dealings in future markets in real sense date back to the second half of the 19th century. These markets initially included only agricultural products, but were later expanded to include precious metals and livestocks. By the 1970 s the spectrum of commodities expanded further to include financial instruments. Foreign currencies, gold, interest and some treasury certificates are among financial instruments. Currently they occopy a significant place in the market. In the future markets the main factors affecting the pricing mechanism are; interest on credits, the time period, storage and insurance expenses. Some techiniques are used in order to eliminate financial risk. These are hedging, spread and speculation. The first step to be taken for establishing Future markets in Turkey is to make the necessory legal regulations. The commodity that is most for future dealings in Turkey cotton. It has all the necessary criteria for future markets: the commodity is continuously subject to subsidies; there is a market based on competition; the commodity has a tradition in stock markets; the amount of production and consumption is heigh; the identity of consumers; the commodity is standardized enoughl; and spot markets are officient. At the present time, only cotton posesses all these criterias. With the establishment of these markets the goverment purchases for supportive reasons will be a thing of the past, and officiency will be reached in the utilization of resources. Thus, the government will be saved from a huge burden. As a conclusion the purpose of the markets in Future contracts is to eliminate risks, and to provide an impetus on economic activity by bringing the hesitant capital into these markets. By the virtue of these markets, risks are transferred from protectors to speculators (that means; to financial sectors). Another purpose is to provide a mechanism for price prediction. In this sense, Future markets serve as a means of information and prediction.