Tek düzen hesap planı ve yabancı paralı işlemlerin muhasebeleştirilmesi

Abstract

n YÜKSEK LİSANS TEZİ TEKDÜZEN HESAP PLANI VE YABANCI PARALI İŞLEMLERİN MUHASEBELEŞTİRİLMESİ İşlemleri muhasebeleştirilecek olan kurumun işlevsel para birimi dışında bir ülke para birimi cinsinden şartlan ifade edilmiş olan işlemler " Yabancı Para Birimi Cinsinden Yapılan İşlemler " olarak adlandırılmaktadır. İthalat ve ihracat başta olmak üzere, değeri yabancı para birimi cinsinden belirlenmiş olan fonların borç alınması veya borç verilmesini, yabancı para birimi cinsinden düzenlenmiş olan bir sözleşmeye taraf olunmasını, değeri yabancı para cinsinden belirlenmiş varlıkların edinilmesini, elden çıkarılmasını, yabancı sermaye piyasalarındaki pazarlanabilir menkul kıymetlerin alım- satımım, yabancı para nakitlerin alım satımını ve vadeli kambiyo işlemlerine girilmesini yabancı para cinsinden yapılan işlemler olarak sayabiliriz. Yabancı paralı işlemlerin muhasebeleştirilmesi konusunda Uluslararası Muhasebe Standartlarında düzenlemelere rastlanılmaktadır. Ülkemizde ise, Maliye Bakanlığı'nın VUK'nun verdiği yetkiye dayanarak düzenlediği Tekdüzen Muhasebe Sisteminde bu konuda düzenlemeler yer almaktadır. Kur farkı doğuran yabancı para birimi cinsinden işlemlerin muhasebeleştirilmesinde esas alınacak kur tarihine göre iki ayrı yaklaşım tarzı ortaya çıkmıştır. İşlemin yapılmasıyla, ilgili ödemenin yapılmasını tek bir olay olarak kabul eden yöntem "Ödeme (hesaplaşma) Zamanım Esas Alma (Tek işlem) Yöntemi" dir. İşlem zamanım esas alma ( ikili işlem ) yöntemi ise, yabancı para cinsinden borç ve alacakları, bunları doğuran satış ve alış işlemlerinden ayrı olarak görür. Yirminci yüzyılın son çeyreğinde ürün fiyatlarında, döviz kurlarında ve faiz oranlarındaki ani değişmeler yatırımcıları ve işletme yöneticilerini piyasaların bu hareketliliği karşısında, yabancı para birimi cinsinden vadeli işlemler yaparak yani forward, future ve option sözleşmeleri gibi finansal araçlar kullanarak korunmaya çalışmaktadırlar.

in MASTER THESIS REGULAR ACCOUNT PLAN AND ACCOUNTING SYSTEM OF FOREIGN CURRENCY PROCEDURES The procedures expressed in a foreign currency other than the functional currency of an institution of which procedures will be subject to accounting system are called as " procedures performed in a foreign currency " we can consider mainly the importation and exportation, borrowing or loaning funds of which value is determined in a foreign currency, being the part of an agreement prepared in a foreign currency, acquisition and transfer of assets of which value is determined in a foreign currency, buying and selling of real estates that can be marketable in the foreign capital markets, buying and selling of foreign currency cashes and entering in to termed foreign exchange procedures as procedures performed in a foreign currency. International Accounting Standards are applied for the accounting system of foreign currecy procedures. In our country, arrangements on this subject are seen in the Regular Accounting System prepared by the Ministry of Finance depending on the power issued by VUK. Two separate approaching methods appear in the accounting system of procedures in foreign currency that cause foreign exchange difference according to the foreign exchange date to be taken as a base. The method that accepts the performing of procedures and making of the related payment as an one event is the method of " taking the payment ( to settle account mutually ) as a base ( single procedure ) accepts the debts and receivable in a foreign currency, and sale and purchasing procedures resulting from this as separate events. The sudden changes in product prices, foreign exchange rates and interest rates in the last years of the twentieth century causes the investors and operation managers to make termed procedures in foreign currencies against to fluctuations of the market so use the financial tools such as forward, future and option agreements in order to be protected.