Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu'nun yapısı ve mevduata verilen güvencenin sistemde ortaya çıkardığı sorunlar

Abstract

V Bir ülkede tasarrufların ekonomiye kazandırılmasında mali piyasalar önemli bir rol ve görev üstlenmektedir. Bankalar mali sistem içersindeki en önemli oyunculardan birisidir. Ekonomide tasarruf sahiplerinin fonlarını, fon talebinde bulunan yatırımcılara aktarma işlevi nedeniyle bankacılık kesimi özellikle sermaye piyasalarının yeterince gelişmediği ülkelerde mali piyasalarda oldukça büyük bir ağırlığa sahiptir. En kısa ifadesiyle bankalar para ticareti yapan kurumlar olarak nitelendirilebilir. Tasarruf sahiplerinin fonlarının yatırıma yönlendirilmesine ve kaynak aktarımına aracılık eden kurumlar olarak da tanımlanabilmektedir. Mali sistem içerisindeki oyuncular arasında farklı bir yeri olan bankacılık sektöründe güven unsurunun tesisi genel ekonomik yapı için çok büyük bir önem taşımaktadır. Bankacılık sektöründe güven unsuru ve istikran temin etmeye yönelik olarak iki ana sistem kabul edilmektedir.. Gizli Koruma ( Implicit Protection). Mevduat Sigorta Sistemi (Deposit Insurance System) Gizli koruma sisteminde mevduatlar yasal çerçeveler altında oluşturulmuş, belirginlik ve kesinlik kazanmış bir güvence olmaksızın, ihtiyari bir tabloda güvence altına alınmaktadır. Mevduat sigortası sisteminde ise hukuki ve idari düzenlemeler ile şuurları çizilmiş, kurumsal kimliğe sahip bir sigorta kurumu mevcuttur, ve tasarruf mevduatlarını belirli oranlarda sigorta edilmiştir. Gerçek anlamda ilk mevduat sigortası uygulaması 1829 yılında, New York eyaletindeki ticari bankaların borç senedi ihraçlarını ve mevduatlarını güvence allına almak için uygulanmıştır. Mevduat sigortası uygulamaları, özel bilgi etkisi, tersine seçim etkisi, ahlaki tehlike etkisi, güçlü bankaların zayıf bankaları sübvanse etmesi gibi olumsuz nedenlerle eleştirilmiştir. Bununla birlikte bu olumsuz etkileri gidermeye yönelik olarak riske dayalı prim sistemi, sigorta tavam uygulaması gibi çözümler ortaya atılmıştır.VI ABD'de mevduat sigortası 1980 yılından itibaren 100.000 USD ile sınırlandırılmaktadır ve FDIC tarafından yürütülmektedir. AB 'de ise güvence sınırı 20.000 ECU olarak belirlenmiştir. Türkiye'de mevduat sigortası uygulaması 19.80'li yılların başında hayata geçmesine rağmen, mevduat güvence sistemine ilişkin düzenlemelerin başlangıcı, 1930'lu yıllara kadar uzanmaktadır. 28 Haziran 1983 tarihli 70 sayılı Kanun Hükmünde Kararname ile "Tasarruf Mevduatı Sigorta Fonu"kurulmuştur. 1994 kriziyle birlikte Tasarruf mevduatına sınırsız güvence verilmiş, daha sonra 01.01.2000 ahinde koruma kapsamılOO milyar TL ve 01.01.2001 tarihinden itibaren ise de 50 milyar TL ile sınırlandırılmıştır. Türkiye'de 2000 yılma kadar temsil ve idare yetkisi Merkez Bankası' ca yürütülen TMSF, bu tarihten itibaren özerk bir kurum olan BDDK'ya bağlanmıştır. Türkiye'de uygulanmakta olan sistem 50 milyar TL gibi sınırları belli bir koruma öngörmesine rağmen, sistemdeki tasarruf mevduatının dağılımı incelendiğinde, hesapların büyük çoğunluğunun 50 milyar ve altında olması nedeniyle koruma kapsamının toplam mevduatın büyük bir bölümünü içerdiği ifade edilebilir. Netice itibarıyla mevduat güvencesinin AB standartlarına çekilmesi, bankacılık sisteminde etkin denetim ve gözetim ilkelerinin tam anlamıyla uygulanması, yapısal reformların' hayata geçirilmesi sonucunda haksız rekabet ve ahlaki rizikonun azaltılması ile bankacılık sektörünün dış şoklara ve krizlere karşı kırılganlığı daha düşük seviyeler çekilecek ve sisteme duyulan güven artacaktır.

vn Financial markets have an important role and duty in getting the savings into the economy within a country. Banks are one of the most important players within the financial system. Banking sector has a great role in financial markets particularly in the countries where the capital markets have not developed yet. This is due to the function of the banks in transferring the funds of the savers to the investors in demand of funds. With the most simple definition, banks can be defined as institutions realizing money trade. They can also be defined as broker institutions providing the savers' funds directed towards investment and source transfer. Establishing trust in the banking sector, which has a different place among the players in the financial system, has a great importance for the general economic structure. Two main systems are defined in providing trust and stability in the banking system:. Implicit Protection. Deposit Insurance System In the implicit protection system, deposits are protected within a voluntary system without any insurance under the legal framework. In the deposit insurance system, there exists an insurance institution having an institutional identity under legal and administrative arrangements. In this system saving deposits are insured within certain amounts. The first real practice of deposit insurance system was practiced in 1829 for the commercial banks in New York for insuring their deposits and for the removal of certificate of debt. Deposit insurance system was criticized on the basis of negative factors such as the effect of private information, effect of opposite choice, effect of moral danger, effect of subvention of weak banks by the stronger ones. However, to overcome these negative effects, measures such as the premium system based on risk, practice of insurance limit were proposed. In the United States of America, deposit insurance has been limited with 100.000 USD since 1980 and run by FDIC. In the EU, the limit of guarantee hasvnı determined as 20.000 ECU. Although the deposit insurance system has been in the effect since the beginning of 1980s, the arrangements regarding the deposit guarantee system had been in effect since 1930s. With the 28 June 1983 dated, 70 numbered degree of law "Saving Deposit Insurance Fund" was established. After the crisis of 1994, unlimited guarantee has given to the saving deposit, later on 01.01.2000 the guarantee is limited with 100 billion TL and as of 01.01.2001 has been limited with 50 billion TL. The institution of Saving Deposit Insurance Fund which was administrated and represented by the Central Bank of Turkey until the year 2000, since this date the administration and representation of this was given to the BDDK. Although the system in Turkey provides a limited guarantee with 50 billion TL., when the distribution of the saving deposits in the system is observed, it can be seen that the scope of guarantee includes a great part of the savings since the many of the accounts are 50 billion TL or above this limit. As a result, with equalizing the deposit insurance to the EU standards, with the total implementation of the effective audit system in the banking sector, with the implementation of the structural reforms and with reducing unjust competition and moral risks, the receptiveness of the banking sector against the external shocks and crisis will be reduced and trust to the system will increase.