Döviz kuru politikalarının ekonomik istikrar üzerindeki etkileri ve Türkiye: 1990-2001

Abstract

V Ekonomik istikrar fiyat istikrarı ile tam istihdam kavramlarını kapsamaktadır. Sürdürülebilir bir kalkınma tam istihdam ve istikrarlı bir fiyat düzeyinde mümkündür. Fiyatlardaki istikrarsızlığın en fazla karşılaşılanı ise enflasyondur. Diğer bir çok gelişmekte olan ülkede olduğu gibi ülkemizde de enflasyon önemli bir ekonomik sorun teşkil etmektedir. Ekonomik istikrarı sağlamak amacıyla uygulanan ekonomik istikrar politikalarıyla fiyat istikrarsızlığı sorununa kesin bir çözüm getirilememiştir. Enflasyonun nedenleri arasında arz talep dengesizliği, döviz kurlarındaki dengesizlik, fiyat, para ve kredi politikası uygulamaları, dış ticaret, işsizlik, teknoloji ve üretimdeki yetersizlikler gibi çok değişik faktörler bulunmaktadır. Özellikle döviz kurlarındaki dengesizlik ile fiyat istikrarsızlığı arasında büyük bir paralellik bulunmaktadır. İlk olarak döviz hakkında kavramsal bir çerçeve çizilmiştir. Döviz kurunun temel kavramlarından bahsedilmiş, sonra döviz piyasası ve döviz kuru sistemleri üzerinde durulmuştur. Sabit, esnek ve karma olmak üzere üç çeşit döviz kuru sisteminden bahsedilmiştir. Döviz kuru politikalarının uygulama araçları olarak parite değişiklikleri ve kur düzenlemelerine değinilmiş, daha sonra ise döviz kuru politikalarını açıklayan yaklaşımlar ve bu yaklaşımların ekonomik istikrar üzerindeki etkileri incelenmiştir. Türkiye'de uygulanan döviz kuru politikaları da üç ana başlık altında incelenmiştir. 1980 öncesi vel980-1990 arası uygulanan döviz kuru politikalarına değinilmiştir. 1990-2001 dönemi daha detaylı olarak ele alınmıştır, bu bağlamda 5 Nisan kararları, Şubat ve Kasım Krizleri, Enflasyonu Düşürme Programı ve Güçlü Ekonomiye Geçiş Programı temel olarak incelenmiştir. Çalışmanın sonunda ise Türkiye'deki 1990-2001 arası TEFE ve döviz kuru verileri kullanılarak bir ekonometrik çalışma yapılmıştır. Muhammet Ali AVCI

VI Economic stability includes price stability and full employment concepts. A sustainable development can only be available under the conditions of full employment and stable price level. The most commonly faced situation of price unstability is inflation. As in the most developing countries, inflation is an important economic problem in Turkey. Economic stabilization policies that were carried out to provide and maintain economic stability, could not solve the increasing general price levels. Inflation is mainly caused by several different factors as follow: unstable supply and demand, exchange rate unstability, implemented price, credit and monetary policies, foreign trade, unemployment, and insufficiencies in technology and production. Especially there is a strong parallelism between price unstability and unstability in exchange rate. In this study, firstly the framework of foreing exchange was established. The main issues of exchange rate were mentioned and then three exchange rate systems which are fixed, flexible and mixed were explained. Secondly, parity changes and exchange rate adjustments which are known as exchange rate policy instruments were stated. Then, the approaches about economic stability were theoritically explained. Thirdly, exchange rate policies carried out in Turkey were investigated under three main period such as; Exchange rate policies carried out before 1980, implemented policies between 1980-1990 and policies from 1990 to 2001. The Exchange rate policies that were implemented after 1990 were analyzed in details by explaining april the 5th. Resolutions, Nowember 2000 and February 2001 crisis, the 2000 Disinflation Program and The Transition Program for strengthening the economy. At the end of the study in order to analyze the relationship between economic stability and exchange rate policies, an econometric model has been specified between exchange rate and consumer price index (CPI) by using the economic date of CPI and exchange rate between 1990- 2001 and the results were evaluated. Muhammet Ali AVCI