Kent formunun morfolojik analizi; Denizli örneği [Master Thesis]

Abstract

Kent formlarının mekânsal ve işlevsel bileşenleri üzerine araştırmalar irdelenirse, kent formunun biçimlenmesinde mekânsal büyüklük, arazi kullanım, ulaşım sistemi, yerleşme deseni/dokular, yoğunluk gibi bileşenlerin ideal birlikteliğine vurgu yapıldığı görülür. Dolayısıyla, kent formunun tarihsel süreçte değişim–dönüşüm sürecinin çözümlenmesi ve etkinliği–verimliliğinin belirlenmesinde, sınırlar, arazi kullanım biçimi, ulaşım sistemi ve yoğunluk verilerinin tarihsel arka plan ve planlama deneyimleri bağlamında temel göstergeler olarak kullanılabileceği düşünülmektedir. Bu açıklamalar esas olmak üzere tez çalışması 5 (beş) bölüm olarak kurgulanmıştır. Birinci bölüm; bakış açısı, amaç, konu–kapsam, yorumlu kaynak araştırması, yöntem, özgün değer ve beklenen katkı bölümlerinden oluşan giriş bölümüdür. İkinci bölüm, kent formunun geçmişten günümüze gelişim sürecine ilişkin kavramsal–kuramsal açıklamaları içermektedir. Üçüncü bölümde; tarihsel arka plan ve planlama deneyimlerine ilişkin mekânsal–işlevsel arka plan açıklanmaktadır. Dördüncü bölüm, morfolojik analizler bağlamında Denizli kent formunun değişim–dönüşüm süreci ile etkinlik–verimliliğine ilişkin değerlendirmelerden oluşmaktadır. Son bölümde ise Denizli kent formuna ilişkin morfolojik analiz bulguları değerlendirilerek, sürdürülebilir kentsel gelişme bağlamında kent formunun geleceğe yönelik öneriler sunulmuştur. Bu çerçevede, tez çalışmasının amacı; tarihsel gelişim süreci ve planlama deneyimlerine ilişkin bilgi birikimi bağlamında sınırlar (doğal ve yapay eşikler), arazi kullanım biçimleri, ulaşım sistemi ve yoğunluk (nüfus dağılımı) göstergeleri eşliğinde Denizli kent formunun değişim–dönüşüm sürecinin irdelenerek, kent formunun etkinliği–verimliliğinin sürdürülebilir kent formu tartışmaları açısından değerlendirilmesidir Tez çalışmasında 4 (dört) aşamadan oluşan bir yöntem kurgusu izlenmiştir. Birinci aşama: tespit–gözlem ve fotoğraflama çalışmaları yoluyla gelişme potansiyel ve dinamikleri bağlamında Denizli kent formunun mekânsal–işlevsel sınırlarının tespit edilmesidir. İkinci aşama; kavramsal–kuramsal arka plan bağlamında kent formunun bileşenleri ile kent formunun verimlilik–etkinliğinin çözümlenmesinde kullanılacak göstergelerin tespit edilmesidir. Üçüncü aşama: tarihsel gelişim süreci ve planlama deneyimleri bağlamında üretilen analitik haritalar eşliğinde Denizli kent formunun değerlendirilmesidir. Dördüncü aşama: Denizli kent formunun mekânsal ve işlevsel gelişiminin morfolojik göstergeler eşliğinde ayrıntıda incelenerek, kent formunun etkinlik–verimliliğinin sürdürülebilir kent formlarına yönelik tartışmalar bağlamında değerlendirilmesidir Tez çalışmasının kavramsal–kuramsal arka plana dayalı bilgi birikimi esas alınarak ortaya konan göstergeler ile analitik haritalar eşliğinde çözümlemelere dayanan yöntem kurgusu bakımından özgün değer taşıdığı değerlendirilmektedir. Bu yönüyle; Denizli kenti örneğinde gerçekleştirilen tez çalışmasının gerek kent formunun etkinlik analizi üzerine odaklanan akademik–bilimsel çalışmalara gerekse planlama–uygulama çalışmaları bağlamında yerel yönetimlere katkı sağlayacağı beklenmektedir. ANAHTAR KELİMELER: Kent formu, morfolojik analiz, Denizli

The studies on the spatial and functional components of urban forms highlight that urban forms are shaped by spatial size, land use, transportation system, pattern or textures and also density. Thresholds, land use patterns, transportation system, density data as well as can be used as the main indicators together with historical background and planning experiences in order to analyse the change–transformation process of urban forms and determine its efficiency–effectiveness. In this context, this thesis is composed of five chapters. The first chapter, Introduction comprising overview, purpose, scope, commentary bibliography, methodological frame, originality, expected contribution etc. subsections. The second chapter consists of conceptual and contextual explanations on development of urban forms from the past to the present. In third chapter, the spatial and functional background relating with the historical development process and planning is explained. The fourth chapter a morphological analysis includes the evaluation of genesis of urban form and a concept of efficrent urban form. In the final chapter of this thesis, it is evaluated the findings acquired the from morphological analyses about Denizli's urban form. Also, this chapter presents spatial and functional suggestions on Denizli's urban form in the context of sustainable urban development. The aim of this thesis is to examine change–transformation process of urban form of Denizli and to evaluate its efficiency by using indicators of thresholds, land use patterns, transportation system and density in the context of sustainable urban development. The methodological framework of this thesis is composed of 4 (four) stages. The first stage is to determine the spatial and functional limits of the urban form in the context of the development potential and dynamics of Denizli city through field survey and observation works. The second stage, in the context of conceptual–contextual background, it is to state the indicators which can be used the determination of the components of urban form and analysing of the efficiency of its. In third stages, it is to evaluate the urban form of Denizli by the analytical maps in the context of historical development process and planning experiences. The fourth stage is to examine urban form of Denizli in detailed by using morphological indicators, and also evaluate the efficiency or urban form in the context of sustainable urban form debates. It is considered that this thesis has original value in terms of methodological framework that it includes the indicators depending on the collection of conceptual–contextual information and also preparation of the analytical maps. In this respect, it is expected that this thesis focused on urban form of Denizli contributes to the academic–scientific studies about the efficiency analysis of urban forms and also the urban planning and implementation works in the context of local governments. KEYWORDS: Urban form, morphological analysis, Denizli.