Atatürk'ün söylev ve demeçlerinde sözdizimi

Abstract

Ulu Önder Mustafa Kemal ATATÜRK'ün, örnek alınan bir lider, çok başarılı bir devlet adamı ve üstün niteliklere sahip komutan olduğu tartışılmaz bir gerçektir. Hakkında, yurt içinde ve yurt dışında pek çok inceleme ve araştırma yapılmış; yaptıkları ve yaşadıkları gözler önüne serilmiştir. Biz de bu çalışmamızda; Atatürk'ün milyonları ardından sürükleyebilirle azim ve iradesini yansıtan sözlerini T.B.M.M. atmosferinde yankılanan şekliyle ele alarak, dil bilimi kurallarına göre inceledik. Türkiye Cumhuriyeti'nin kurucusu bu Büyük İnsan'ın Türk diline katkılarını, Türk Milleti'nin düşünce ve duygularına tercüman olan ifadelerini ve umutsuzluğun güvene, çaresizliğin sevince, korkunun zafere dönüşmesini sağlayan sözlerini 92 ayrı metni tarayarak tespit ettik. Ömrünün büyük kısmını çalışarak ulusuna ve insanlığa adayan bir liderin bütün konuşmalarını ele alarak incelemenin güçlüğü, bizi yüzeysel bir çalışma yapmak yerine dar alanda derinlemesine bir araştırmaya yöneltti. Atatürk'ün hayatındaki en kritik sekiz yılı baz aldık. 9 Temmuz 1919'da Osmanlı Ordusu'ndan istifasından 30 Haziran 1927'de Türk Silahlı Kuvvetleri'ndeki askerlik görevinden emekli olmasına kadar geçen sürede Meclis kürsüsünden (alıntılar hariç) 7.477 cümle ifade etmiştir. Bu cümlelere millet vekillerinin tepkileri incelenerek, Atatürk'ün sözlerindeki etki gücü belirlenmeye çalışılmıştır. Konuşmalara en çok müdahele eden isimler ile olumlu ve olumsuz kanaat bildiren kişiler tespit edilmiştir. Bu sayede, Atatürk'ün anlatım tekniği ve ikna yeteneğine değinilmiştir. Birinci Bölüm'de; 504 cümle orijinal metindeki konu ve cümle sırasına göre ele alınmış, öğelerin kısa yazılımının oluşturduğu formülleri verilmiş ve parantezleme yöntemine göre tahlilleri yapılmıştır. İkinci Bölüm'de; cümle formülleri öğe sayısına göre en azdan en çok öğeye doğru gruplandırılmış, en çok kullanılan cümle kalıpları adet ve yüzde olarak belirlenmiştir. Bu bölümde, 2.901 adet cümlenin yapısal nitelikleri ve öğelerin bir araya geliş durum ve nicelikleri tespit edilmiştir.IX Üçüncü Bölüm'de; cümleler ilk öğelerine göre gruplandırılarak, konu ve cümle durumları ele alınmıştır. Öğeleri oluşturan unsurların genel dağılımı ve cümlede kullanım oranları tespit edilmiştir. Buna göre 418 cümlede 1.996 yapının kullanıldığı görülmüştür. (%26.20 kelime, %64.17 kelime grubu ve %09.61 cümlecik) Ulu Önder, Türkiye Türkçesi'nin mimarı olmakla kalmamış, Türk Milleti'nin dimağına ve gönlüne Türkçe sevgisini, Türklük bilincini veciz cümlelerle işlemiştir. Kusursuz cümle yapısı, pürüzsüz anlatım tekniği ve engin bilgi hazinesinin göstergesi olan zengin kelime dağarcığı ile Atatürk; Türkçe hitabet sanatının örnek simasıdır. Yaptığımız incelemede; her türlü aşırılıktan uzak, yapmacık ve süslü anlatımlara sapmadan, akıcı bir üslûpla Türkçe'nin temel yapısına sadık kalarak, dilin her türlü yapı taşlarını yerinde kullanan Atatürk'ün sözdizimi ustalığı; dil bilimi yöntemlerinin en son verilerinin ışığında ve objektif değerlerle açık bir biçimde gözler önüne serilmiştir.

Our greatest leader Mustafa Kemal Atatürk of whom take him as a leader, was a successful statesman as well as being a superior commander which needs no disscussion whatsoever. Researches and studies have been developed in our motherland as well as foreign countries; which showed people how greatful M.K. ATATÜRK was. In this project we have explained how millions followed Atatürk by his determined as well as desired words at the TBMM's (Turkey's Great National Assembly) athmosphere due to language science rules. We have discovered this great man's whom is the founder of Republic of Turkey words after searching 92 different texts on his contributes to Turkish language in his expressions on Turkish Nations thoughts as well as feelings; which changed their hopeless to trust helpless to joy, fear to glory. The difficulty of examining this great man's speeches; considering the fact that whom had been spent most of his life working for his nation and for the mankind, directed us towards using narrowed but detailed method instead of examining limitedly. We have considered Atatürk's lifes critical 8 years. He had expressed 7477 sentences at the Assembly's rostrum (besides quotations) between from the Turkish Armed Forces at the 30th of June; 1927 These sentences on Atatürk's powerful as well as effective speeches had been developed due to the reactions of Nations Deputy. The interferred names and ones who had commented positively as well as negatively were taken under consideration. In this way, we have mentioned Atatürk's expression technique and his persuasion ability. In the first section; 50k sentences were considered according to their order of subjects and sentences from their original text, appendix and paranthesis technique. In the second section; the formulas of sentences have been written in order according to the number of alphabeths and mostly used sentence structures have been noticed due to their number as well as their percentage.In this section, 2901 number of sentences structural status and elements status as well as their quantity have been determined. In the third section; the sentences have been arranged due to their first element, their status and their topic. The components of elements general structure as well as their use in sentences have been determined. According to that, 1996 structures out of 418 sentences have been seen to be used. (26,20% word, 64,17% word group and 09,61% short sentences) Our great leader has not only been the architect of Turkish language but also he has given good lectures which has been realised by the Turkish Nation that how wonderful the Turkish language and being a Turk is. Ataturk's faultless (perfect) sentence structure, the way of his explaining technique and his great rich vocabulary is an example of Turkish speech art. In our research; we have tried to explain Ataturk's faultless mastery language structure, his way of using the Turkish language science technique, objectively without using an exaggerated and affectated but a contemporary way of style, technique.