Türkiye'de uygulanan teşvik politikaları ve Denizli örneği

Abstract

Son yıllarda dünyada hızlı bir değişim yaşanmaktadır. 1990'lı yıllardan itibaren birçok ülke dışa açılma sürecini tamamlamasıyla küreselleşme ve globalleşme olgusu gündeme gelmiştir. 1980'li yıllardan itibaren dünyadaki küresel değişim dalgası çerçevesinde Türkiye'de yapısal ekonomik reformlara girişilmiş, uygulanan para, kredi ve döviz politikaları değiştirilerek ithal ikamesine dayalı sanayileşme stratejisi terkedilerek yerine ihracata dönük sanayileşme stratejisi benimsenmiştir. 1980 sonrası ihracata dayalı ekonomik büyüme modelinin uygulanmaya başlanması özel sektörün desteklenmesi gerekliliğini zorunlu kılmıştır. Belirlenen hedeflere ulaşmada temel araç olarak teşvik ve özendirme araçları kullanılmıştır. 1980'li yıllarda isabetli ve bilinçli bir şekilde uygulanmaya konan teşviklerden istismar edilmeden, aslına uygun olarak yararlanan kent ekonomileri Türk ekonomisinde sanayi ve ticaret alanında önemli merkezler haline gelmişlerdir. Bu çalışmada amaç, Türkiye'deki teşvik tedbirlerinin işlevi, türleri, uygulama sonuçlarının belirtilmesi ve Denizli ilinin 1980 sonrası teşviklerden yeterli oranda yararlanıp yararlanmadığının tesbit edilmesidir. Çalışmanın üç bölümünde teşvikler kavramsal çerçevede ele alınarak, teşvik tedbirlerinin işlevi, türleri, ilgili mevzuatlar, uygulama sonuçlan çeşitli ayırımlar yapılarak değerlendirilmekte ve Avrupa Birliği'ndeki teşvikler ele alınmaktadır. Çalışmanın son bölümünde, Denizli kent ekonomisinin gelişimi ve yapısı üzerinde durularak 1980 sonrası ile verilen teşvikler teşvik belgesi, istihdam ve sektörel baz ayırımında değerlendirilmektedir. Çalışma sonucunda Denizli ilinin teşviklerden yeterli oranda yararlandığı ve alınan teşviklerin büyük miktarının yatırıma dönüştüğü tesbit edilmiştir. Bu ise yatırımalarının yapılmasının teşviklere bağlı olduğunu göstermektedir.

II In latest years, it has been seen very fast variation. Since 1990, a number of countries has completed the process of auter extension and the phenomenon of globalism came to agenda. In 1980, in the frame of global variation in the world it had been attempted strutucal economic reforms, in Turkey. Changing the policies of money, credit,, and foreign exchange and leaving the strategy of being industrialized based on importation substitution, instead, it had been appropriated the strategy of being industrialized based on the exportation. After 1980's, the application of the economic growth model based on the exportation has been started and this has made must to the necessity of supporting to the private sector. In reaching the spesific targets, as a basic tool, encouragement and incitement tools have been used. In 1980's, the cities that had received the encouragements, without exploitation, that are put into application in the form of conscious and attainment became very important centers of industry and trade in Turkish economics. In this study, the goals are to give the function kinds and the results of encouragement's precastion in Turkey and establish if the city of Denizli has received the encouragements in the enough rate after 1980. In the three chapters of this study, the encouragements are examined. In the conceptual frame, the function, types of the precuation of encouragements and related subjects, and the results of application are evaluated with doing several distinctions and the encouragements in the Eurapion Union are examined. In the latest chapter, the development and structure of economy of city of Denizli is examined and the encouragements that are given after 1980, are evaluated in the base of encouragement certificate, employement and sector. In the results of this study it is determined that the city of Denizli got benefit is enough ratio from the encouragements and important amount of the encouragements that are taken turned to the invesment. This shows that the investments are based on the encouragements.