Batı Dağlık Kilikya bölgesi Kaya mezarları

Abstract

V Küikya Bölgesi'nin tarihi çok eskilere gitmesine rağmen, bölgedeki kalıntılar çoğunlukla Roma ve Bizans Dönemi'ne aittir. Kaya mezarları da bu dönemlerde yoğun olarak yapılmıştır. Ulaşımı zor, işlenebilir tarım arazisi çok az ve dağlık bir alan olan Batı Dağlık Kilikya Bölgesi'nde, özellikle iç kesimlerde yoğun olarak kaya mezarı görülmektedir. Bölgedeki bazı kentlerde kaya mezarı dışında yapı kalıntısı yok denecek kadar azdır. Bir gelenek olmasının ötesinde, bölgedeki sert kireç taşı, kaya mezarı yapımı için uygundur. Bölgenin bu özelliği kaya mezarının yapılmasında önemli bir etken olarak düşünülebilir. Buna rağmen görkemli kaya mezarları fazla bulunmamaktadır. Dağlık Kilikya Bölgesi'nde farklı tiplerde kaya mezarlarının yapıldığı tespit edilmiştir. Tapmak cepheli, mihrap niş girişli, dörtgen girişli, düz girişli, kaya mezan-lahit ve anıtsal cepheli mezar tipleri bölgenin kaya mezarı tipolojisini oluşturur. Ayrıca bölgede arkasollü mezarlara da rastlanmaktadır. Mezarların giriş kapıları farklı şekillerde yapılmıştır. Bazıları içeriden kapanacak şekilde tasarlanmıştır. Farklı olarak, sadece Colybrassus'taki mezarın giriş kapısı dışarıdandır. Direvli'deki rriezarların girişleri ise üstteki kapağın altındadır. Bölgedeki mezarlarda süslemeye fazla rastlanmamaktadır. Sadece alınlıklı mezarların akroterleri palmet işlemelidir. Lamotis Bölgesi'ndeki mezarlarda ve Domuztepe'de bir mezarda büstler yapılmıştır. Bu büstler, ölen kişilerin büstleri olmayıp, dekoratif amaçlı olduğu anlaşılmıştır. Büstlerin haricinde, bölgedeki mezarlarda aslan, kartal, medusa başı, kılıç-kalkan gibi motifler de görülmektedir. Mezarların tamamı tek odalı olmasına karşın, iç düzenlerde belirgin farklılıkların varlığı dikkati çekmektedir. Yapılan tespitlere göre; ölünün tekne içine ve kline veya düz bir zemin üzerine yatırıldığı tespit edilmiştir. Bölgedeki mezarların benzerlerine Kilikya Bölgesi dışında, İsauria, Frigya ve Suriye Bölgeleri'nde de rastlanmaktadır. Dağlık Kilikya Bölgesi, özellikle İsauria Bölgesi ile yoğun etkileşim içindedir. Bu açık bir şekilde, kitabelere göre Direvli'deki mezarları Selge'li ustaların yapmış olmasından anlaşılmaktadır. Mezarların içinde herhangi bir buluntuya rastlanmamış olmakla birlikte kabartma, bezeme, kitabe, ve mezar tiplerine göre bunlar Roma ve Bizans Dönemlerine ait olmalıdırlar. Ahmet ÖZTÜRK

VI The rock-cut tombs usually exist in the inlands of Western Rough Cilicia which a region difficult to transport and cultivate. In some cities of the region, one can hardly come across with construction ruins except the rock-cut tombs. Although the history of the region dates back to very old times, the ruins in the region belong to mostly Roman and Byzantium Periods. The rock-cut tombs were built during this period. Because the region is mountainous and rocky, there are available places for the rock- cut tombs. Thus the rock-cut tombs were preferred to be built. However one cannot see many huge and vast ones in the region. But there are various types. In the region there exist these types: Temple-facade, vault-entrance, square-entrance, straight-entrance, rock-cut tomb walled tomb and monumental-facade tomb. All the tombs are one-roomed. In the tombs three types of burying were used: laying the dead on a kline, laying the dead in a basin, or laying the body on a flat platform. These three types were mostly used in the region. Also some tombs with archasol are seen in the region. The entrance-gates of the tombs were designed as to be closed from inside. Only the tomb in Colybrassus has a gate that can be closed from outside. The entrance of the tombs were founded in Direvli are under the covering. In the tombs of the region one cannot see many ornaments. Only in the aero ters of the tomb frontals there are ornaments palmet. There are busts in the tombs of Lamotis and Domuztepe region. However they are not the busts of the dead people but just put as ornaments. In the region there are motives of lions, eagles, medusa head, sword and shield. Similar tombs can be sighted in other parts of Cilicia Tracheia, Isauria and Phrygia regions and also in Syria. The region is intensively in correlation with Isaura region. Also it is written on face of a tomb that the tombs were built by the craftsmen from Selge. In the region the impact of Rome is intensively felt. The tombs are dated Roman and Byzantium Periods. Ahmet OZTURK