Avrupa Birliği sürecinde Türkiye imalat sanayi işletmelerinin verimlilik düzeyi ve rekabet gücü ile Denizli alt bölgesi çalışması

Abstract

Yirminci yüzyılın son çeyreğinde, dünya yeni bir değişim ve dönüşüm süreci içine girmiştir. Küreselleşme ve yeni dünya düzeni olarak bilinen bu süreçte ekonomik denge ve ilkeler de değişmiştir. Oluşan bu yeni dünya düzeninde, ülkelerin mevcut durumlarını korumalarında ve yeni dünya düzenine adapte olmalarında iki anahtar ve temel kavram önem kazanmıştır: Verimlilik ve rekabet gücü. Verimlilik, kaynakların israf edilmeden en etkin bir şekilde üretime dönüştürülmesi ve en az girdi ile en çok mal ve hizmet üretilmesi olup aynı zamanda rekabet gücünün de temel belirleyicisidir. Rekabet gücü ise uluslar arası piyasalarda bir ülke ekonomisinin rakipleri karşısındaki pozisyonudur. Son yıllarda önemi gittikçe artan verimlilik ve rekabet gücü, Avrupa Birliği (AB)'ne adaylık konumunda olan Türkiye'nin önünü açacak en temel iki esas ve strateji olarak karşımıza çıkmaktadır. Bu bağlamda ülkelerin verimlik ve rekabet gücünün analizi önem arz etmektedir. Bir ülkenin verimliliği ve rekabet gücü ise ekonomiyi oluşturan işletme ve sektörlerin verimlilik ve rekabet gücüne bağlıdır. Mikro düzeyde işletme ve sektör bazında elde edilen rekabet gücü makro düzeyde ülkelerin rekabet gücünü belirlemektedir. Bu çalışmanın amacı, AB 'ne geçiş sürecinde Türkiye imalat sanayi işletmelerinin verimlilik düzeyini ve rekabet gücünü ortaya koymaktır. AB 'ne adaylığı kesinleşen ve tam üyelik için hazırlıklarını tamamlama aşamasına gelen Türkiye'nin imalat sanayinin verimlilik düzeyi ve rekabet gücünün analizi bu çalışmanın ana hedefidir. İmalat sanayinin mevcut durumunun analizi yanında Denizli alt bölgesindeki imalat sanayi yapısının ortaya konması, Denizli il ve ilçelerinde faaliyet gösteren işletmelerin verimlilik düzeyi ve rekabet gücünün araştırılması bu çalışmanın uygulama bölümünü oluşturmaktadır. Çalışma üç ana bölümden oluşmaktadır. Birinci bölümde, verimlilik ve rekabet gücü kavramları teorik çerçevede ele alınmaktadır. Bu bölümde; verimlilik kavramı, verimliliğin önemi, verimlilikle karıştırılan kavramlar, verimlilik türleri ve verimliliğin ölçülmesi üzerinde durulmaktadır. Ayrıca, bu bölümde; rekabet ve rekabet gücü kavramları, rekabetin çeşitleri ve fonksiyonları,VI rekabet gücü teorileri ve rekabet gücüne yönelik modern yaklaşımlar ele alınmaktadır. Çalışmanın ikinci bölümünde; AB - Türkiye ilişkilerinin tarihi gelişimi, cumhuriyet öncesi ve sonrası dönemde Türkiye imalat sanayinde yaşanan gelişmeler, Türkiye imalat sanayinin verimlilik göstergeleri ve rekabet gücünün analizi ile Türkiye ve AB ülkelerinde ekonomik başarım ve verimlilik karşılaştırması yapılmaktadır. Çalışmanın son bölümünde ise Denizli imalat sanayi işletmelerinin verimlilik düzeyi ve rekabet gücü, Pamukkale Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi akademik kadrosu tarafından gerçekleştirilen ve 2002 yılında tamamlanan Denizli İmalat Sanayi Envanteri bulguları çerçevesinde analiz edilmektedir. Bu bölümde ayrıca Denizli'nin sosyo-ekonomik durumu ve Denizli'de imalat sanayinin gelişimi de ele alınmaktadır. Çalışmadan elde edilen bulgular, Denizli imalat sanayinde, Türkiye genelinde olduğu gibi verimliliğin ve rekabet gücünün düşük olduğunu göstermektedir. Özellikle AB ülkeleri ile karşılaştırıldığında verimlilik düzeyi ve rekabet gücü açısından son sıralarda yer alan Türkiye'nin öncelikle çözmesi gereken problemi imalat sanayi işletmelerinin düşük verimlilik düzeyi ve rekabet gücüdür. Düşük verimlilik düzeyi ve rekabet gücünün en önemli nedenleri; sanayileşmenin tamamlanamamış olması, yetersiz teknolojik düzey, eğitimsiz işgücü ve istikrarsız makro ekonomik ortamdır. Sonuç olarak, AB'ne adaylık yolunda hızla ilerleyen Türkiye'nin ülke vatandaşlarının yaşam standardını artırmak ve küreselleşen pazarda ayakta kalabilmek için özellikle imalat sanayinin verimlilik düzeyini ve rekabet gücünü artırması gerekmektedir. AB üyeliği bu amaç ve hedef için bir araç olarak görülmelidir. Harun SULAK

In the last quarter of the 20th century, some changes and transformations have been taking place that are global in scale. The economical principles and balances also undergo in this process called "New World Order" or "Globalisation". The two basic and key elements acquire main importance in defending the present situations of the countries and in adapting to the so called New World Order: Productivity and competitive power. Productivity has a meaning as the transformation process of the sources without squandering and it also means to produce the highest level of output both in services and goods with the lowest level of inputs. The competitive power means the position of one of the countries among the rivaliries in the global market place. In recent years, productivity and competitiveness seem as the most two bases and strategies which could initiate or take the lead of Turkey in European Union (EU) membership process. In this situation, the analysis of national productivity and competitive power is very important. National productivity and competitiveness of any country bound with the productivity and competitiveness of the corporations and sectors making the economy. The competitiveness obtained in the base of corporations and sectors in the micro scale define the competitive powers of the countries at the macro level. The aim of this study is to lay down the productivity level and competitiveness of the Turkish Manifacturing Industry firms. Beside the analysis of the present situation of manifacturing industry, bringing up the structure of manufacturing industry in Denizli sub-area and research related to productivity level and competitiveness of the firms run in Denizli and its subcities, comprise of the application section of the study. This study is composed of three main chapters. In the first chapter, the productivity and competitiveness concepts are dealth with in a theoritical framework. In this chapter, it is dwelled on the subjects of the productivity notion and the concepts as the importance of productivity, those notions regarding the productivity, types of productivity and the measurement of productivity.VIII Moreover, in this section, the competiton and competitiveness concepts together with the concepts of the types and functions of competitions, theories of competitive power and those modern approaches to competitive power are the subjets that paid attention. In the second chapter of the study, the historical development of relations between EU and Turkey, the developments occurred in Turkish Manifacturing Industry before and after Republican period, the productivity indicators of Turkish Manifacturing Industry and the analysis of competitive power together with the comparison of economic development and productivity and competitiveness in Turkey and EU are given. In the final chapter of the study, the productivity level and competitive power of Denizli Manufacturing Industry are analyzed in the framework of the data and the output of the study, Denizli Manufacturing Industry Inventory, completed in 2002 and made by academicians of Faculty of Economical and Administrative Sciences (FEAS) of University of Pamukkale. In this chapter, it is also given the development of the manufacturing industry and socio-economical status of Denizli. The output taken out of the study shows the fact that the productivity level and competitiveness are low in Denizli as in the case of Turkey. Especially compared with the countries of EU, Turkey takes the last position in the list based on the productivity and competitive power. So, the productivity and competitiveness of the manufacturing industry seem as the basic points that Turkey should solve. Among the causes of this situation, incompleteness of industrilization, insufficient tecnological level, untrained/unskilled labor force and instable macro economic environment can be listed as important. As a result, Turkey, advancing strongly in the membership to EU, has to increase the productivity levels and competitive powers of its manufacturing industry for the sake of any increase in the life standarts of her citizen and also necessary in keeping up with those in the global market. EU membership should be seen a tool for this aim. Harun SULAK