Türkiye'de doğal yayılış gösteren Gypsophila arrostii Guss.var.nebulosa (Boiss. & Heldr.) Barkoudah. ve Gypsophila pilulifera Boiss. & Heldr. bitki türlerinin fitokimyasal açıdan incelenmesi ve biyolojik etkilerinin araştırılması

Abstract

Bu tez çalışmasında ülkemiz için endemik olan 2 farklı çöven Gypsophila arrostii Guss.var.nebulosa (Boiss. & Heldr.) Barkoudah. ve Gypsophila arrostii Boiss. & Heldr. bitki türlerinin saponin içerikleri ve onların sitotoksik etkileri araştırılmıştır. Saponin bileşiklerinin saflaştırılmasında İTK (ince tabaka kromatoğrafisi), IR (infra-red)spektroskopisi, HPLC (Yüksek performanslı sıvı kromatoğrafisi), Polarimetre, ESI-TOF-MS (Uçuş zamanlı-elektrospray iyonizasyon-kütle spektroskopisi) ile 1D ve 2D 1H ve 13C NMR (nükleer mağnetik rezonans) ekipmanları kullanılmıştır.Çalışma sonucunda G.arrostii Guss.var.nebulosa bitkisinden 4 ve 5 yeni bileşikler olmak üzere saponin 1, 2, 3, 4 ve 5 bileşikleri; G.pilulifera bitkisinden ise saponin 1 bileşiği izole edilmiş ve kimyasal yapıları aydınlatılmıştır.G.arrostii Guss.var.nebulosa bitkisinden saflaştırılan bileşiklerin sitotoksik etkileri ECV-304 hücre hattında, G.pilulifera bitkisinden saflaştırlan bileşiğin etkisi de A549 hücre hattında araştırılmıştır.ECV-304 ile yapılan çalışmalar sonucunda, saponin 1, 2, 3, 4 ve 5 bileşiklerinin toksik olmayan düşük konsantrasyonlarının, bir çeşit tip-I RIP (ribozom inaktive edici protein) olan ve ökaryotik rRNA'lar üzerinde spesifik bir depurinasyona neden olmak suretiyle protein sentezini inhibe eden ve bu nedenle güçlü bir toksik molekül olan saporinin toksisitesini olağanüstü arttırdığı tespit edilmiştir.

The study established baseline data on bidesmosic triterpene saponins from endemic plant species Gypsophila arrostii Guss.var. nebulosa (Boiss. & Heldr.) Barkoudah. and Gypsophila pilulifera Boiss. & Heldr. and their biological properties such as cytotoxicity enhancing activity on ECV-304 cell lines and cytotoxicity activity on A549 cell lines in vitro.In isolation and structural elucidation phases, TLC, HPLC, ESI-TOF-MS, IR and 1D and 2D 1H and 13C NMR spectroscopy methods were used. As a concequence, saponin 1, 2, 3, 4 and 5 compounds from Gypsophila arrostii Guss.var.nebulosa and saponin 1 compound from Gypsophila pilulifera have been isolated and elucidated. The saponin 4 and 5 were isolated for the first time.In cytotoxicity experimental parts, it has been determined that saponin compounds significantly enhance the cytotoxicity of N-glycosidase saporin one of the type-I RIPs (ribosome inactivating proteins) in non-toxic concentrations. Saporin is a type-I RIPs and causes a depurination in 28S rRNA via removing specific adenine base in eucaryotic cells.