Sinyalize kavşaklarda doygun akım oranının belirlenmesinde yeni bir yaklaşım

Abstract

Doygun akım, sinyalize kavşak tasarımında kullanılması gereken temel parametrelerden birisidir. Doygun akımın doğru olarak tespit edilmemesi, kapasitenin yanlış hesaplanmasına, trafik sıkışıklıklarına ve düşük hizmet seviyelerine neden olmaktadır. Doygun akım hesabı için, HCM tarafından ortaya konulmuş, biri analitik, diğeri gözlemsel olan iki yöntem dünya çapında kabul görmektedir. Analitik yöntemde, doygun akımı etkileyebilecek değişik faktörler bir çarpan olarak kullanmaktadır. Doygun akımı etkileyen faktör sayısının fazlalığı ve değişkenliği yöntemin kullanılabilirliğini düşürmektedir. Gözlemsel yöntemde ise arazide trafik gözlemeleri yapılmakta, araçlar arası mesafeler zaman cinsinden belirlenmekte ve buradan doygun akım değerine ulaşılmaktadır. Bu yöntem daha yoğun olarak kullanılmakla beraber dünya çapında doygun akımın belirlenmesini kolaylaştırıp daha doğru neticeler veren yöntemlerin araştırılmasına devam edilmektedir. Bu çalışmada da öncelikle doygun akımı belirlemek amacıyla yeni bir yöntem geliştirilmiştir. Geliştirilen yöntem İzmir il merkezinde yer alan farklı kavşaklarda denenmiştir. Daha sonra yeni yöntem için gerekli veriler literatürde taranmıştır. Literatürden elde edilen veriler yeni yöntemde kullanılarak sonuçlar değerlendirilmiştir. Önerilen yöntem için araç uzunluğu, araçlar arası mesafe, tepki süresi, hızlanma ivmesi, hızlanma süresi ve kavşak geçiş hızı gibi değişkenler kullanılmıştır. Bu değişkenlerden önemli bir bölümü sürücü davranışı ile ilgilidir. Önerilen yöntem doygun akımın belirlenmesinde ve sürücü davranışlarının doygun akıma etkisinin tespitinde olumlu sonuçlar sunmaktadır.

Saturation flow is a fundamental parameter in designing signalized intersections. Misestimating in determining saturation flow causes erroneous calculation of capacity, traffic congestion and low level of services. For calculation of saturation flow, two methods; one analytical and the other observational exhibited by HCM are approved in the worldwide. In analytical method, various factors that may affect the saturation flow are used as a multiplier. The large number and the variability of the factors affecting saturation flow minimize the usability of analytical method. In observational method, traffic monitoring carried out, in the field, the distance between vehicles is determined in terms of time and saturation flow value is determined. Although this method is used extensively, the investigation for new processes that can estimate saturation flow more accurately and easier is continued all over the world. In this study; firstly a new method for determining saturation flow was developed. The new method was tested in signalized intersections in İzmir. Then the data required for the new method are screened in existing literature. The data obtained from the literature were evaluated using the new method. In the proposed method vehicle length, distance between vehicles, driver reaction time, acceleration, acceleration time and speed at intersection, are used as variables. A significant part of these variables are related to driver behavior. The proposed method exhibits encouraging results in estimating saturation flow and the effects of driver behaviors to saturation flow. KEYWORDS: Saturation