1980 yılından sonra Türkiye'de ortaya çıkan krizlerin finansal piyasalara etkileri

Abstract

Krizler iktisat literatüründe hem teorik hem de amprik alanda geniş yer tutmaktadır. Dünya ekonomisinde oluşan her yeni kriz ortaya yeni sorunlar çıkarmaktadır. Bu çalışmanın amacı Türkiye' de 1980 yılından sonra ortaya çıkan politika değişikliğinin yani liberalizasyon politikalarının finansal piyasalara etkilerini bankacılık sektörü açısından analiz edilmesidir.Bu amaç doğrultusunda oluşturulan kuramsal çerçeve öncelikle krizlere ait kavramsal açıklama niteliğinde olup, kriz kavramı ve türleri, krizlerin temel göstergeleri, nedenleri, iktisat teorisinde krizleri açıklamaya yönelik yaklaşımlar, krizleri açıklamaya yönelik modelleme yaklaşımı ve dünyada yaşanan krizlerin tarihsel süreci ele alınmıştır. 1980' li yıllara gelindiğinde ise finansal liberalizasyonu içine alan politika değişikliği ile birlikte krizler yaşanmaya başlanmıştır özellikle Güney Doğu Asya Krizi' nden sonra iktisat yazınında çıkan tartışma; Türkiye ekonomisinin 1980 yılı sonrası yaşamış olduğu kriz deneyimleriyle ilişkisi anlatılmıştır.Bu bağlamda 1980 yılı sonrasında liberalizasyon süreci içinde Kasım 2000 ve Şubat 2001 krizleri finansal liberalizasyon politikalarıyla kırılganlaşan finansal sistem ve makro ekonomik ortamda; sürdürülemeyen cari açık ve banka paniklerinin birleşmesi sonucunda oluşan ahlaki çöküş sorunlarıyla ortaya çıkmıştır. Kriz deneyimleri incelendiğinde, ortaya çıkan sonuç, liberalizasyon sürecinde denetimsiz ve kontrolsüz sermaye girişlerinin spekülatif ataklar yoluyla krizlerin oluşmasında rol aldığı anlaşılmaktadır. Son yaşanan küresel krizin finansal piyasalara etkisinin reel sektörden daha az olduğu görülmektedir. Çünkü bankacılık sektörü 2001 kriz deneyimden sonra gerekli yapısal programı uygulamıştır.Anahtar Kelimeler: Kriz, finansal piyasalar, bankacılık sektörü, liberalizasyon, uluslararası sermaye hareketleri, sürdürülemeyen cari açık, banka paniği, ahlaki çöküş, kırılganlık.

Theoretically and empirically crises prove to be a prominent part of economics literature. Each latest crisis brings brand-new challenges to the economic world. This study aims to analyze the impact of policy changeover in Turkey after 1980, that is liberalization policies, upon financial markets in terms of banking sector.To this end, while, on the one hand, conceptual explanations concerned with crises have been provided within the theoretical framework of this study, on the other hand, the crisis concept and its forms, major indications and reasons of the crises, approaches in economic theory to account for crises, modelling approach to account for crises, and historical process of crises all over the world have been addressed. When it comes to 1980s, with the policy changes including financial liberalization, new crises began to break out. The discussion in the economics literature, especially which came about following the South-East Asia Crisis, gives a detailed account of the relationship of Turkish economics with its crisis experiences after 1980.Within this context, during the course of liberalization process following 1980, November 2000 and February 2001 crises brought about moral hazard challenges, as a result of the combination of unsustainable current account deficit with bank panic in a macro-economic environment and financial system already vulnerable to financial liberalization policies. When we take a look at the crisis experiences, it is clearly seen that uncontrolled and regulation-free capital entries lead to crises through speculative attacks during the liberalization process. The impact of the latest global recession on financial markets seems to be less than the real sector since the banking sector has implemented the required structural program after the bitter experience of 2001 crisis.Keywords: Crisis, financial market, banking sector, liberalization, international capital movements, unsustainable current account deficit, bank panic, moral hazard, vulnerability.