Altay destanı Oçi Bala üzerine bir inceleme

Abstract

Kahramanlık destanları, Altay folklor sisteminde önemli yere sahiptir. Altay destan geleneği arkaik dönemde olşup zaman süreci içerisinde gelişerek günümüze kadar ulaşmıştır. Bu destanlar halkın sadece somut olmayan kültür eseri değil, aynı zamanda Altay Türklerinin tutku gücüdür. Onlar halkın manevi değerlerini ortaya çıkartır. Oçi Bala destanı, Altay Türklerinde başka örneklerini de görebildiğimiz kahramanı kadın olan bir destan örneğidir. Destanda olaylar onun etrafında gelişir. Kahramanı kadın olan destanlar ile kahramanı erkek olan destanlar arasında işlev, muhteva ve yöntem açısından çok büyük farklılıklardan bahsedilemez. Bu durum Altay Türklerinin hayatında kadının önemli rol oynadığını gösterir. Kadın kahramanı Oçi Bala yurdunu yerle bir etmek isteyen, sayısız hayvanlarını kaçırmak ve ak yüzlü halkını esir almak isteyen düşmana karşı mücadele eder. Bu konuda ona yardım eden, onu koruyan, ona tavsiyelerde bulunan kıymetli atıdır. Türk destanlarında kahraman atı olmadan düşünülmez. Destanda asırlar boyunca biriken kültürel ve tarihi tecrübe yansıtılmıştır. Bu destanın benzersizliğini gösterir. Genel olarak baktığımızda Oçi Bala destanı bize Altay Türklerinin kültürünü bir bütün halinde vermektedir. Burada Altay Türklerinin dili, tarihi, estetiği, felsefesi, hayat tarzı vd. görebiliriz.

Heroic epics have an important place in the Altai folklore system. The tradition of the Altai epic was formed in the archaic period and has reached the present day by developing over time. These epics are not only the intangible cultural work of the people, but also the passion power of the Altai Turks. They reveal the moral values of the people. The Ochi Bala epic is an epic whose heroine is a woman, of which we can see other examples among Altai Turks. Events in the epic develop around him. Epics with female protagonists are not much different from epics with male protagonists in terms of subject. This shows that women play an important role in the life of Altai Turks. The female protagonist Ochi Bala struggles against the enemy who wants to destroy her homeland, kidnap her numerous animals and take her white-faced people captive. It is his precious horse that helps him in this matter, protects him and gives him advice. In Turkish epics, the hero cannot be thought of without his horse. It reflects the cultural and historical experience accumulated over the centuries in the epic. This shows its uniqueness. In general, the Ochi Bala epic gives us the culture of Altai Turks as a whole. Here, Altai Turks' language, history, aesthetics, philosophy, lifestyle etc. we can see. As a result, we can think that the images of female warriors as a result of our hero's struggle are related to the matriarchal period.