İslâm hukuku ve Afganistan Medenî Kânûnu’na göre Afgan toplumundaki evlilik öncesi faaliyetler (nişan ve sonuçları)

Abstract

İslâm hukukunda evlilik akdi, insan neslinin sahih ve şer‘î niteliklere uygun bir şekilde sürdürülmesi açısından önem arz etmektedir. Evliliğe giden önemli bir adım olarak nişanlılık da ayrı bir öneme sahiptir. Müslüman bir toplum olması hasebiyle Afganistan toplumunda evlilik öncesi bir ilişki türü olan nişan ve nişanlılık süreçleri üzerinde çalışma yapmak bu yönüyle gerekli ve kıymetlidir. Nişanlılığın hukukî yönüne bakıldığında İslâm hukukçularının çoğunluğuna göre nişanlılığın bir akit değil bir vaad olarak değerlendirildiği görülmektedir. Ayrıca Afgan Medenî Kanunu’nda da nişanın evlilik için sadece bir vaad olduğu belirlenmiştir. Bununla birlikte Kânûn-i Ahvâl-i Şahsiyye-i Ehl-i Teşeyyu‘ ise nişanı câiz bir sözleşme olarak nitelemektedir. Söz konusu kanuna göre sözleşme, ilzâmî bir sözleşme değil gayr-i mülzim bir sözleşme olarak addedilmektedir. Buna binaen nişanın bozulması durumunda bozan taraf için tazminatın gerekip gerekmeyeceği gibi hususları değerlendiren İslâm hukukçularının farklı görüşleri bulunmaktadır. Bu tezde İslâm hukuku, Afgan Medenî Kanunu ve Kânûn-i Ahvâl-i Şahsiyye-i Ehl-i-Teşeyyu‘ Kânûnu çerçevesinde Afgan toplumu ve geleneklerindeki evlilik öncesi faaliyetler, nişan, nişanın şartları ve sonuçları gibi hususlar karşılaştırmalı olarak incelenmektedir.

In Islamic law, the marriage contract has significance in terms of continuing humans in accordance with the legitimate and Islamic characteristics. Engagement, as the most valuable step towards marriage, also has a special importance. Since it is a Muslim society, it is necessary and valuable to work on engagement and its processes, which are a type of pre-wedding relationship in the Afghan society. Considering the legal aspect of engagement, it is seen that according to most Islamic jurists, engagement is evaluated not as a contract but as a promise. In addition, it has been determined in the Civil Code of Afghanistan that engagement is only a promise for marriage. On the other hand, Qânûn-i Ahwâl-i Shakhsiyya-i Ahl-i Tashayyu’ (the Code of Civil Status of Shia Muslims) also describes engagement as a jâiz (allowable) contract. According to this code, this contract is not considered a binding contract, but a non-binding one. Accordingly, there are different opinions in terms of Islamic law about whether any compensation should be required for the counterparty who broke off the engagement or should not. Hence, this thesis comparatively discusses the subjects such as the customs before marriage in the Afghan society and traditions, engagement, its conditions, and results in the frame of Islamic law, the Civil Code of Afghanistan, and Qânûn-i Ahwâl-i Shakhsiyya-i Ahl-i Tashayyu’.