Karia Stratonikeia Territorium'undan Bozukbağ Sağlık Evi Kalıntısı ve Buluntuları

Abstract

Muğla İli, Yatağan İlçesi, Turgut Mahallesi sınırları içinde yer alan Bozukbağ mevkisi, Lagina Hekate Kutsal Alanı’nın 1.5 km güneyinde yer almaktadır. Söz konusu bölge Stratonikeia ve Lagina arasında taşra niteliği taşıyan irili ufaklı yerleşim ve mezarlık alanlarından biri olarak öne çıkmaktadır. Doğu bölüme doğru doğal tarım teraslarının bulunduğu alanda Prof. Dr. Y. Boysal tarafından 1969 yılında gerçekleştirilen kazı çalışmaları sonucunda İlk Demir Çağı tabakası içinde değerlendirilen bir nekropol planlaması açığa çıkarılmıştır. 2019 yılında Muğla Müze Müdürlüğü başkanlığında yapılan çalışma- larda Geç Geometrik, Geç Klasik ve Roma Dönemlerine ait mezarların bulunduğu alanın çevresinde temel seviyesinde tam planı mevcut olmayan bir yapı kalıntısı bulunmuştur. Bu yapı kalıntısının köşe- sine yakın bir konumda, taban üstü seviyede ele geçen ve yerleşmenin sağlıkla ilişkisini kanıtlayan Asklepios heykelciği, tıp aletleri ve vücut parçalarının tasvirlerini içeren anatomik adaklardan oluşan sunu objeleri sağlık ve inanç ilişkisini gösteren en önemli buluntu grubunu oluşturmakta ve bir kült faaliyetine işaret etmektedir. Aynı mekân içinde tümü tutarlı bir adak grubu olarak bir araya gelen toplam yüze yakın buluntunun iyileşme sonrası duyulan minnetle teşekkür ya da dua etmek adına sunulan birer armağan olduğu düşünülmektedir. MS 2. yüzyılın 2. yarısı - 3. yüzyılın ilk yarısına (MÖ 150-250) tarihlenen Bozukbağ Asklepios heykelciği ayrı bir yayın olarak bilim âlemine tanıtılmıştır. Adak heykelciği olarak küçük boyutlarda üretilen söz konusu tanrı Asklepios sağ eli kalçada, yılanlı asaya yaslanmış hâldedir. İkonografik benzerlerine göre “Eleusis” tipinin yerel bir versiyonuna aittir. Asklepios heykelciği başta olmak üzere figürin parçası ve tıp aletleri yapının en erken tarihli bulun- tularını işaret etmektedir. Yapının uzun bir dönem kullanıldığını gösteren buluntulardan 56 adet bronz sikke ve pişmiş toprak kandiller ise MS 3-6. yüzyıl aralığına tarihlendirilmiştir. Bu çalışmada söz konusu yapı kalıntısı, Asklepios heykelciği ve diğer kontekst buluntularla birlikte değerlendirilmiş ve MS 6. yüzyıla kadar kullanımı devam eden yapının küçük bir klinik ya da bir hekim evi olarak kulla- nılmış olabileceği üzerinde durulmuştur. Eros ‘Aşk' ile Psykhe ‘Ruh’ mitosu, çağlar boyunca anlatısal bir metin olduğundan yüzlerce yıldır mozaik sanatı, heykel sanatı, seramik sanatı, tiyatro, sinema, medya, moda, müzik, popüler kültür gibi pek çok alanda yaşatılmıştır. Arkeolojik veriler ışığında, Eros ve Psykhe çifti tasvirleri, ölümden çok aşkın, birlikte olmanın ve evliliğin birer sembolüdür. Eros ve Psykhe’nin anlatıldığı sanat eserleri tasvirlerinde aşk teması birbirinin aynısı olarak sürekli işlenmiştir. Bu temadaki eserler ortaya konulurken estetik de gözardı edilmemiştir. Özellikle aşkın estetiği ön plandadır. Eros ve Psykhe tasvirlerinde aşkı temsil eden öpücük teması birçok sanat eserinde özellikle vurgulanmıştır. Bu, izleyene aşk ve sevginin yanında bağlılığı da çağrıştırır.