Çağdaş Dönemde Kelamam İlmi? -Metodolojik ve Problematik Bir İnceleme-

Abstract

Bu çalışma, Hicri I. Yüzyıldan itibaren İslâm âleminde uluhiyyet, nübüvvet ve semiyyat konularında ortaya çıkan ihtilaflara kendine özgü usullerle cevaplar veren kelâm ilminin gelişimini ve önemini incelemektedir. Kelâm ilmi, ilk dönemlerden itibaren Selef, Mu ‘tezile ve Ehl-i sünnet gibi farklı ekoller tarafından temsil edilmiştir. Mütekaddimûn döneminde Ehl-i sünnet fırkaları, ateist, müşriklerin yanı sıra yahudi ve hristiyanların ilah ve nübüvvet tasavvuru ve fırka-ı dâlle olarak nitelendirdikleri mezheplere karşı mücadele ederken, müteahhirûn döneminde ise felsefi akımlara karşı savunma yapmışlardır. Hicri VIII. yüzyıldan itibaren kelâm ilminde ele alınan problemler, takip edilen metodlar ve verilen eserler XIX. Yüzyılın başına kadar şerh ve haşiye şeklinde devam etmiştir. XIX. Yüzyıldan itibaren Abdüllatif Harpûtî ve Muhammed Abduh gibi isimlerle temsil edilmeye başlanan yeni ilmi kelâm, Günümüz Türkiye’sinde de birçok kelâmcı akademisyen tarafından varlığını sürdürmektedir. Çağımızda insana dair problemler ele alınırken sosyal bilimlerde yeni bir epistemoloji için kelâm ilminin serüveni ve çalışmalarını doğru okumak gerekmektedir. Bu makalede “Kelâm ilmi İslâmî ilimlere öncülük etmiş midir?” “Gelişen ilim ve değişen dünya karşısında kelâm ilmi asra uygun yöntemler kullanmış mıdır?” sorusuyla beraber ele alınan problemler geçmişten günümüze bir bütün halinde değerlendirilmektedir.