Beşeri sermaye ile ekonomik büyüme arasındaki ilişkinin incelenmesi: Türkiye üzerine ampirik bir analiz

Abstract

İçinde bulunduğumuz yüzyıl; teknolojinin hızla geliştiği, mesleklerin, iş tanımlarının, yeterlilik ve becerilerin sürekli değiştiği bir dönemdir. Ülkeler arasında daima bir rekabet ve yarış söz konusudur. Bu rekabetin ve değişimin öncüleri ve liderleri olmanın temelinde ise ekonomik büyüme ve kalkınma yatmaktadır. Ekonomik büyüme ve kalkınma; ar-ge yatırımları, fikri sınai mülkiyet haklarının üretimi, teknolojik ilerleme, doğal kaynaklar ve sermaye stoku ile birlikte şüphesiz beşeri sermayeye yapılan yatırımların etkililiğine de bağlıdır. Beşeri sermayenin Türkiye ekonomisine olan katkısını incelemek amacıyla bu çalışmada, 2000:1-2019:4 döneminde Türkiye’ye ait GSYH, istihdam edilenlerin eğitim durumu, sabit sermaye oluşumu, insani gelişme endeksi ve beşeri sermaye endeksi çeyreklik verileri kullanılmıştır. Verilerin eşbütünleşme ilişkisi Gregory- Hansen yapısal kırılmalı eşbütünleşme testi ile analiz edilmiş ve FMOLS sonuçlarına göre katsayılar yorumlanmıştır. Çalışmadan elde edilen bulgular beşeri sermaye teorisini desteklemektedir. İstihdam edilenlerin eğitim düzeyinin artması, genel olarak ekonomik büyümeyi artırmaktadır. İlkokul mezunu istihdamında meydana gelen artışın gayrisafi yurt içi hasılayı olumlu yönde etkilediği, ancak kırılma dönemlerinden sonra gayrisafi yurt içi hasılayı azalttığı görülmektedir. Genel lise mezunu istihdamının etkisi daha sınırlı olsa da ekonomik büyümeyi desteklemektedir. Meslek lisesi mezunu istihdamı, modellerde farklı sonuçlar vermiştir. Üniversite mezunu istihdamındaki artışın olumlu bir etkiye sahip olduğu, ancak bazı kırılma dönemlerinde gayrisafi yurt içi hasılada düşüşe neden olduğu gözlemlenmiştir. Ekonomik büyümenin sabit sermaye oluşumu ve beşeri sermaye endeksi ile pozitif ilişki içinde olduğu ancak insani gelişme endeksindeki değişmenin etkisinin anlamlı olmadığı buna karşın kırılma döneminden sonra GSYH’yı artırdığı görülmüştür.

The current century is a period in which technology is developing rapidly and professions, job descriptions, qualifications and skills are constantly changing. There is always competition and race among countries. Economic growth and development lie at the heart of being the pioneers and leaders of this competition and change. Economic growth and development, along with R&D investments, production of intellectual industrial property rights, technological progress, natural resources and capital stock, undoubtedly depend on the effectiveness of investments in human capital. In order to examine the contribution of human capital to the Turkish economy, this study uses quarterly data on GDP, educational attainment of the employed, fixed capital formation, human development index and human capital index for the period 2000:1-2019:4. The cointegration relationship of the data is analyzed with the Gregory-Hansen cointegration test with structural breaks and the coefficients are interpreted according to the results of the FMOLS. According to the results of the study, the findings support the human capital theory. The increase in the level of education of the employed increases economic growth in general. The increase in the employment of primary school graduates has a positive effect on GDP, but decreases GDP after the break periods. Although the effect of employment of general high school graduates is more limited, it supports economic growth. Employment of vocational high school graduates yielded different results in the models. It is observed that the increase in the employment of university graduates has a positive effect, but leads to decline in GDP in some break periods. Economic growth is positively correlated with fixed capital formation and human capital index, but the effect of the change in the human development index is not significant, whereas it increases GDP after the break period.