Diyarbakır Süryani Kadim Meryem Ana Kilisesi Kütüphanesi Koleksiyonuna ait el yazmasının kodikolojik incelemesi ve konservasyonu

Abstract

Süryaniler, Anadolu coğrafyasında yayılım göstererek kültürel çeşitliliğe değerleri ile katkı sağlayan topluluklardandır. Süryani el yazmaları, özgün yapım teknikleri ve üretim yöntemleri itibariyle bu çeşitliliğin somut örneklerinden biridir. 5. yüzyılın başlarından 20. yüzyıla kadar uzanan geniş zaman diliminde Süryani el yazmalarının üretim gelenekleri aktarılarak korunmuştur. Bu aktarımın geniş bir perspektifte incelenmesine olanak sağlayan el yazmalarının kodikolojik incelemesi; kullanılan malzeme ve araçlar, yazı gereçleri, kitap formları, yapım teknikleri, kâğıt özellikleri, metin yapısı, ketebe kaydı, kopyalanma süreci ve tarihlendirme sistemleri olmak üzere pek çok açıdan değerlendirilmeyi gerektirmektedir. Kodikolojik inceleme esnasında elde edilen veriler, konservasyon uygulamaları için de referans niteliği taşımaktadır. Bu tez çalışmasında Diyarbakır Meryem Ana Kilisesi Koleksiyonu’na ait 2 envanter numaralı el yazması çalışılmıştır. El yazması, Süryanice yazılmış bir Fenqitho kitabıdır. Ketebe kaydına göre istinsah tarihi Aralık 1520 Yunan yılı, Miladi 1209’dur. El yazması, ahşap kapaklı ve 47,6 x 30,4 cm ölçülerindedir. Yapım teknikleri, kâğıt özellikleri, mürekkep türü, süsleme ve yazım özellikleri itibariyle özgün özellikler gösteren el yazmasının kodikolojik incelemesi yapılmıştır. Yapılan literatür taraması XRF ve Raman gibi analiz yöntemlerinden elde edilen veriler ile desteklenmiştir. Uluslararası çerçevede kabul gören yöntemler kullanılarak konservasyonu gerçekleştirilmiştir.

Syriac people are one of the communities that spread in the Anatolian geography and contributed to the cultural diversity with their values. Syriac manuscripts are concrete examples of this diversity in terms of original construction techniques and production methods. From the beginning of the 5th century to the 20th century, the production traditions of Syriac manuscripts were preserved through generations. The codicological analysis of these manuscripts allows this transfer to be examined in a broad perspective. Codicological study of manuscripts encompasses the materials and tools used, writing instruments, book forms, construction techniques, paper properties, text structure, colophon, copying process and dating systems and requires evaluation from many aspects. The data obtained during the codicological examination is also a reference for conservation applications. In this thesis, manuscript no. 2 from the Library Collection of the Syriac Church of Virgin Mary in Diyarbakır was studied. The manuscript is a Fenqitho book written in Syriac. According to the colophon, the copy date is December 1520, the Greek year, corresponding to 1209 Gregorian. The manuscript has a wooden cover and measures 47.6 x 30.4 cm. A codicological analysis of the manuscript, which shows original features in terms of construction techniques, paper properties, ink type, decoration and writing features, has been made. The literature review was supported by data obtained from analysis methods such as XRF and Raman. Conservation was carried out using internationally accepted methods.