Fransızca sözdiziminin Fransız işaret dilindeki görüntüsü

Abstract

İnsanoğlu dünyaya geldiği andan itibaren duygu, düşünce ve isteklerini ifade etmek, bilgi alışverişi yapmak için çeşitli düzeneklere başvurmuştur. Bu düzeneklerden en gelişmiş olanı, ses temelli sözlü dillerdir. Bir diğeri de beden dilidir ve çoğunlukla sözlü dile de eşlik eder. Bunlardan başka sözlü dili kullanamayan, işitme kaybı olan ya da işitme güçlüğü çeken bireylerin de iletişim kurmak için kullandığı bazı düzenekler vardır. Alanyazında bu dillere sağır-dilsiz, işaret ya da işimte engelliler dilleri adı verilmiştir. Bu bağlamda Dünya Sağlık Örgütü verilerine göre dünyada dört yüz altmış altı milyon işitme engelli bireyin olduğu ve bunların otuz dört milyonunun çocuklar olduğu, Fransa’da ise yaklaşık olarak üç buçuk milyon kişinin işitme sorunu yaşadığı bilinmektedir. Toplumsal süreçlere katılımları oldukça az olan bu bireyler ancak kendi ülkelerine, bölgelerine ya da kentlerine özgü işaret dilleriyle iletişim kurabilmektedirler. Sözlü ve yazılı dillerde olduğu gibi tüm işaret dillerinin de kendilerine özgü özellikleri vardır. Sözgelimi Fransızca, “Je prends du coke au café” (Özne/Yüklem/Nesne) tümcesindeki söz dizimi, Fransız işaret dilinde “Café-je-coke-prendre” (Nesne/Özne/Yüklem) biçiminde; Fransızca eylem çekimleri, (Je travaille: çalışıyorum, j’ai travaillé: çalıştım, je travaillerai: çalışacağım) kişiye ve zamana göre değişirken, Fransız işaret dilinde zaman kavramı elin vücuda yakınlaştırılıp uzaklaştırılmasıyla ifade edilebilmektedir. Yine sözlü dildeki bir basmakalıp bir tümce (Seni seviyorum) için işaret dilinde tek bir işaret yeterli olabilirken, sözlü dildeki sözcüğü işaret dilinde göstermek için parmak alfabesine başvurmak gerekebilmektedir. Tüm bunlara ek olarak, sözlü dildeki her bir sözcük için işaret dilinde tek bir işaret yapılırken, aynı işaretlere çeşitli değişkenler (vücudun durumu, işaretin konumu, bakış, yüz ifadesi, vb.) katarak farklı sözcükler de gösterilebilmektedir. Bu nedenle işaretin gösteriminde bu değişkenlerden biri doğru yapılmazsa sağlıklı bir iletişim kurulamaz ve işaret yanlış anlaşılabilir. Örneğin, parmaklarımızı ağız seviyesine getirip sağa doğru hareket ettirmek “la couleur: renk” anlamına gelirken; bu işareti gülümseyerek yapmak “agréable: hoş” anlamına gelmekte; aynı işareti yaparken dili çıkarıp dudakların üzerinden geçirmek ise “délicieux: lezzetli” anlamına gelmektedir. Bu çalışmada Fransız işaret dilinin sözdizimi, kaynak tarama yöntemine başvurularak yüzeysel bir biçimde incelenerek işaret dilinin yapısı betimlenmeye çalışılmıştır.

Human beings have used various communication mechanisms to express their feelings, thoughts and desires and exchange information since their existence. The most developed and most systematic of these mechanisms is the verbal language based on sounds. Apart from these, there are some mechanisms used by individuals who cannot use spoken language, have hearing loss or have difficulty to communicate. In the literature, these languages are called deaf-mute, sign or hearing-impaired languages. In this context, according to the data of the WHO, it is known that there are four hundred and sixty-six million hearing impaired individuals in the world and thirty-four million of them are children, and approximately three and a half million people in France have hearing problems. These individuals, who have very little participation in social processes, can only communicate with sign languages specific to their countries, regions or cities. Like spoken and written languages, all sign languages also have their own characteristics. For example, the syntax in the French "Je prends du coke au café" (Subject / Predicate / Object) sentence, in the French sign language "Café-je-coke-prendre" (Object / Subject / Predicate); While French verb shots (Je travaille: I am studying, j'ai travaillé: I have studied, je travaillerai: I will work) vary according to the person and time, the concept of time in French sign language can be expressed by bringing the hand closer to the body. While a single sign in sign language may be sufficient for a stereotypical sentence (I love you) in spoken language, it may be necessary to use finger alphabet to show the word in spoken language in sign language. In addition to all these, while a single sign is made in sign language for each word in spoken language, different words can be shown by adding various variables (body condition, position of the sign, gaze, facial expression, etc.) to the same signs. Therefore, if one of these variables is not made correctly in the representation of the sign, a healthy communication cannot be established and the sign may be misunderstood. For example, while bringing our fingers to mouth level and moving them to the right means "la couleur: color"; making this sign with a smile means "agréable"; removing the tongue and passing it over the lips while making the same sign means "délicieux: delicious". In this study, the syntax of the French sign language was examined generally by source sacnning method and the structure of sign language was tried to be described.