Eski̇ Mısır tarihindeki dinsel yönetim stratejisinin Ptolemaios Hanedanı’ndaki yansımaları

Abstract

Bu makalenin amacı, Ptolemaiosların (M.Ö. 305-30) eski Mısır siyasi ve dini geleneğinin yansıması niteliğindeki hanedanlık sistemini ortaya koymaktır. Erken dönem Mısır hükümdarları gibi tüm Ptolemaios hükümdarları, hanedanın ilk yıllarından itibaren kendilerini firavunların mirasçıları olarak görmüşler ve böyle bir siyaset uygulamışlardır. Bu siyasi geleneğin, Mısır’ın son hanedanı olan Ptolemaioslarda nasıl işlediği, hükümdarların ne derece başarılı olduğu ve uyguladıkları din siyasetinin halk tabanında nasıl karşılık bulduğu hususları ele alınacaktır. Bu doğrultuda Ptolemaiosların ilk hükümdarı I. Ptolemaios Soter’den son hükümdar VII. Kleopatra’ya uzanan Mısır siyasi geleneği üzerinde durulacaktır. Böylece Mısır’ın yerel geleneklerinin, Ptolemaios hükümdarlarının firavun-kral/kraliçe, tanrı-kral ya da tanrıça-kraliçe anlayışını sürdürmelerindeki rolü anlaşılmaya çalışılacaktır. Bir başka ifade ile Ptolemaiosların hükümdara tapmaya dayanan din siyasetinden neler kazandığı ortaya konulacaktır. Kral ve kraliçelerin, Ptolemaios hükümdarlarının önem verdiği hükümdar kültü aracılığıyla tanrılaştırılması söz konusudur. Hükümdarın tanrılaştırılması geleneğinin kendi meşruiyetlerini sağlamada anlamlı bir rol oynayacağı düşüncesinde olan Ptolemaios hükümdarları, hem Mısır halkının sevgisini kazanacak hem de siyasetlerini pekiştirecek Mısır dinini önemsemişlerdir. Bir anlamda halkını kendi siyasetine inandırabilen hanedan, egemenliği altındaki kesimi nispeten sorunsuz bir şekilde yönetmiştir. Böylece Ptolemaios Hanedanının genel anlamda antik dönem içerisinde özel anlamda ise tarihi literatürdeki yerini aldığı daha açık hale gelir.

Aim of this article put forward that Ptolemaios’ (M.Ö. 305-30) has maintained dynasty system, which reflected ancient Egypth politics and religion tradition. All of Ptolemaios’ like ancient period Egypth emperors had seen themselves as inheritor of Pharaoh from the beginning period of dynasty and had appliedsuch as politics. It would discuss how this political tradition work within Ptolemaios Dynasty, which was last one of Egypth, how successful were emperors and how reflect their religion politics in the public eye. In this way, it would emphasize that Egypth traditional politics, which had been lasted from first emperor of Ptolemaios Dynasty named Ptolemaios I to last queen Cleopatra VII. So, the role of Egypt local tradition over emperors of Ptolemaios, who put themselves as Pharaoh-king/queen, godking or goddess-queen, has been tried to understand. In other words, it has been revealed what gain emperor of Ptolemaios by application of religion politics depending upon adoring. It was said that divinity of king or queen had been realized by impelementing emperor cult, which was regarded by dynasty. Ptolemaios emperors, who thought tradition of emperor divinity had significant role over their legitimacy, paid attention to Egypth religion both getting community affection and strenghtening their politics. In a manner of speaking, dynasty, who might convince its community to her/his politics, had unproblematically governed their public, who was under their souvereignty. So, Ptolemaios Dynasty taken place within Ancient period in general, and in historical literature in special has revealed.