El-Hidâye eserinde Aile Hukuku ile alakalı zikredilen hadislerin Hanefî fıkhı perspektifinden analizi

Abstract

Hanefî mezhebinin hadis rivayetlerine yaklaşımıyla ehl-i hadîs ekolünün yaklaşımı büyük farklılıklar içermektedir. Hanefîlerin hadis rivayetlerini kabul hususundaki hassasiyetleri furû-ı fıkıh hükümlerine doğrudan etki etmiştir. Hz. Peygamber'den rivayet edilen hadislerden hangileriyle amel edileceği, rivayetlerin ne şartlarla kabul edileceği, hadis rivayetleri ile Kur'ân ayetlerinin birbirleriyle ilişkisi gibi konularda ihtilaflar meydana geldiği gibi rivayetlerin nasıl anlaşılması gerektiği, Hz. Peygamber'in neyi kastettiği gibi mana yönüyle de mezhepler arası ihtilafların olduğu görülmektedir. Bu çalışmada el-Hidâye eserinin aile hukuku ile alakalı hadisleri incelenmiş, mezheplerin bu hadislere yaklaşımına dair bir inceleme ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu sayede furûʿ hükümler açısından bir araştırma yapılmış olmakla birlikte, hadislerin usûl açısından tahlili yapılmaya çalışılmıştır. Ayrıca usûl-furûʿ tutarlılığı, müctehitlerin fıkıh faaliyetlerinin fikrî arka planı ve mezheplerin hadis rivayetlerine yaklaşımları başta olmak üzere usûle dair bazı görüşleri de ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu bağlamda çalışmanın konusu yalnızca mezheplerin hadis usûl ve metodolojisi değildir. Fıkhî anlamda farklı açılardan incelemeler yapılmıştır. Araştırmaya konu olan hadis rivayetleri iki bölümde ele alınmıştır. İlk bölümde nikâh, ikinci bölümde ise talâk ile ilgili hadisler hakkında araştırmalar yapılmıştır. Hadis rivayetlerinin tahrîci yapıldıktan sonra sırasıyla furûʿ ve usûl incelemeleri ortaya konulmaya çalışılmıştır.

The Hanafi madhab's approach to hadith narrations differed greatly from that of the Ahl al-Hadith school. The Hanafīs' strict attitude towards the acceptance of hadith narrations had a direct impact on the provisions of jurisprudence. There were disagreements on which of the hadith narrations narrated from the Prophet (pbuh) should be acted upon, the conditions under which the narrations should be accepted, the relationship between the hadith narrations and the verses of the Qur'an, as well as how the narrations should be understood and what the Prophet (pbuh) meant. In this study, the hadiths related to family law in al-Hidāya have been analyzed and an analysis of the sects' approach to these hadiths has been attempted. In this way, although a research has been conducted in terms of furūʿ provisions, the hadiths have been analyzed in terms of usul. In addition, the consistency of usul-al-furūʿ, the intellectual background of the mujtahids' fiqh activities, and some of the sects' views on usul, especially their approach to hadīth narrations, have also been tried to be revealed. In this context, the subject of the study isn't only the hadīth methodology and methodology of the sects, but also different aspects of fiqh. The hadith narrations analyzed are discussed in two sections. In the first part, the hadiths related to marriage and in the second part, the hadiths related to talāq were analyzed. After the hadith narrations have been analyzed, an attempt has been made to present the furūʿ and usul analyses respectively.