Mizaç ile Depresif Belirtiler Arasındaki İlişkide Erken Dönem Uyumsuz Şemaların Aracı Rolü

Abstract

Amaç: Kişilik özellikleri ve erken dönem uyumsuz şemalar, depresif duygudurumun ve dolayısıyla depresyonun ortaya çıkmasında, sürdürülmesi ve tedavisinde rol oynamaktadır. Özellikle kişinin mizacının erken dönem uyumsuz şemalarının gelişimi üzerinde etkili olduğu düşünüldüğünde, her iki özellik ruh sağlığıyla yakından ilişkilidir. Bu doğrultuda, bu çalışmanın amacı mizaç ve karakter özellikleri ile şemaların ilişkisini incelemek ve bu özelliklerin depresif belirtileri açıklamadaki rolünü ortaya koymaktır. Şema gelişiminin mizaç özelliklerinden etkilendiği fikrinden ve alanyazındaki bulgulardan hareketle çalışmanın bir diğer amacı zarardan kaçınma mizaç özelliği ile depresif belirtiler arasındaki ilişkide erken dönem uyumsuz şemaların aracı rolünü incelemektir. Yöntem: Çalışmaya 205 üniversite öğrencisi katılmıştır. Katılımcılar Mizaç ve Karakter Envanteri, Young Şema Ölçeği- Kısa Form 3 ve Beck Depresyon Envanterini doldurmuşlardır. Bulgular: Zarardan kaçınma mizaç özelliği ile kendini yönetme ve iş- birliği yapma karakter özelliklerinin erken dönem uyumsuz şemalarla ilişkili olduğu görülmüştür. Kopukluk şema alanı, zarardan kaçınma ve kendini yönetme özellikleri depresif belirtileri istatistiksel olarak anlamlı şekilde yordamıştır. Ayrıca cinsiyetin etkisi kontrol edildiğinde zarardan kaçınma ile depresif belirtiler arasındaki ilişkiye kopukluk ve yüksek standartlar şema alanları aracılık etmiştir. Sonuç: Bulgular şema kuramının öne sürdüğü, mizacın erken dönem uyumsuz şemaları etkilediği fikrini desteklemiştir. Bulguların depresyonu önleme çalışmalarına ve depresif bireylerin tedavilerine ışık tutacağı düşünülmektedir. Ek olarak sonuçlar depresyon tedavisinde şema terapinin kullanımının etkili olabileceğini akla getirmektedir.