Cumhuriyet’in 100. Yılında Büyükşehir Belediye Meclisleri: 2024 Mahalli İdareler Genel Seçimleri Öncesi Bilanço

Abstract

Bu çalışmada, Cumhuriyet’in 100. yılına ulaştığımız bu süreçte, büyükşehir belediye meclislerinin mevcut durumu incelenecektir. Türkiye’de büyük kentlerin yönetimi, yerel yönetim tartışmaları içerisinde önemli bir yer tutmaktadır. 1984 yılından bu yana fiilen uygulanan büyükşehir modelinin, 2004 ve 2012 yıllarındaki yasal düzenlemelerle, coğrafi ölçeği genişlemiştir. Bu gelişmeler, büyükşehir belediyelerinin karar organı olan büyükşehir belediye meclislerini de etkilemektedir. Zira Türkiye’de yerel demokrasinin işlevini azaltan birçok süreç, büyükşehir belediye meclislerinde daha çetrefilli bir hâl almaktadır. Özellikle son yıllarda, büyükşehir belediye başkanlarının ulusal siyasette daha da güçlü figürler hâline gelmeleri ve 6360 sayılı yasa ile mülki sınırda tek yetkili halen gelen büyükşehir belediyeleri, halihazırdaki güçlü başkan -zayıf meclis ilişkisini dönüştürmüş; merkezî yönetimin aktörlerinin kentsel planlama süreçlerine daha fazla müdahale etmesiyle, mekânsal planlama konusunda oldukça geniş yetkileri bulunan büyükşehir belediyelerinin konumu daha da karmaşıklaşmıştır. Ülke nüfusunun büyük bir çoğunluğunun büyükşehir statüsündeki kentlerde yaşadığı hesaba katıldığında, bu tartışmaları kapsamlı biçimde gündeme getirebilmek, Cumhuriyet’in ikinci yüzyılının başlangıcında ve 2024 Mahalli İdareler Genel Seçimleri öncesi süreçte, yerel yönetim tartışmaları için hayli önem taşımaktadır. Çalışma girişten sonra üç temel bölümden oluşmaktadır. İlk bölümde, büyükşehir belediyelerinin tarihsel bağlamda dönüşümü ele alınmıştır. İkinci bölümde, büyükşehir belediye meclislerinin temel yapısı/işleyişi ve büyükşehir belediye meclislerinde ortaya çıkan temel handikaplar analiz edilmiştir. Üçüncü bölümde, büyükşehir belediye meclislerinin güçlendirilmesine yönelik birtakım çözüm önerileri sunulmuştur. Büyükşehir belediye meclislerindeki temsil ve karar alma süreçlerini ele alan kitap, kitap bölümü, makale, proje raporu ve ulusal medyada yer alan haberler, nitel analiz yönteminin kullanıldığı çalışmanın temel veri kaynağını oluşturmaktadır.