Meyyāfāriḳīn Tarihi’nde Kafkasya

Abstract

Aḥmed b. Yūsuf b. ‘Alī ibn el-Ezraḳ el-Fāriḳī tarafından yazılan Tārīḫu Meyyāfāriḳīn ve Āmid’in, British Museum’da iki nüshası bulunmaktadır (Or. 6310 ve 5803). Bu makalede, Tārīḫu Meyyāfāriḳīn’in 5803 numaralı nüshası ağırlıklı olmak üzere her iki nüshasından da faydalanılarak Kafkasya ile ilgili bilgiler derlenmiştir. ibn el-Ezraḳ eserini üç cilt olarak yazsa da ilk iki cilt günümüze kadar ulaşamamıştır. Günümüze ulaşan üçüncü cilt ise Hulefā-yi Rāşidīn devrinden, yazarın yaşadığı devre kadar geçen devri kapsamaktadır. ibn el-Ezraḳ, 1153-1154’te Gürcü Kralı Demetre’nin (1125-1156) hizmetinde bulunduğundan dolayı, yazdığı bu eser Kafkasya tarihine dair önemli bilgileri ihtiva etmektedir. Yazarın olaylara bizzat şahit olması, eserinde verdiği bilgilerin önemini ve güvenilirliğini arttırmaktadır. ibn el-Ezraḳ’ın eserini herhangi bir hükümdara takdim edip bundan bir çıkar sağlama amacının olmaması da eserinin değerini arttırmaktadır. Artuklu tarihinin tek orijinal kaynağı olan bu kitap, Selçuklu ve Haçlı tarihi çalışan araştırmacıların başvuru kaynaklarından birisidir. Bu kitap sayesinde ayrıca Ahlatşahlar, Artuklular ve diğer bazı küçük Anadolu beyliklerine dair de önemli bilgilere sahip olmaktayız.