Büyükanne ve büyükbabalarda torun bakmanın depresyon ve yaşam kalitesine etkisi

Abstract

Purpose: This study was planned and carried out in order to observe the effect of grandmother and grandfather’s looking after grandchildren on depression and life quality. Material and Method: The study is descriptive and cross-sectional. The universe of the study was composed of grandmothers and grandfather over the age of 60 years and who look and do not look after grandchildren in Denizli. One family health center was chosen randomly from public health centers and two family practice areas per each center were detected with randomization sampling method. Population over the age of 60 years registered in each family practice area for sampling was proportioned to total population and how many elder people was to be taken for sampling was determined. Sampling to be included in the study according sampling formula was determined to be 920. As data collection tool; In the first section “Identifying Information Form for the grandmothers, grandfathers and grandchild; in the second section “Geriatric Depression Scale” in order to measure grandmothers and grandfathers’ depression level, in the third section World Health Organization Quality of Life Scale (WHOQOL – OLD) in order to determine life quality of grandmothers and grandfathers were used. For the evaluation of data; SPSS 11.0 program was used and data were evaluated with percentage distribution, Independent t test, variance analysis, chi square and correlation analysis. Findings: Average of age of grandmothers and grandfathers who are involved in the study is 62.20±7.71. 59.6% of the grandparents are female, 42.2% of them are graduate of primary education, 91.9% of them do not work in a job that brings an income, monthly income of 46.2% of them is between 500-900 TL. It was detected that 49.6% of the grandparents look after grandchildren and 50.4% do not. 40.3% of grandparents expressed that looking after grandchildren do not bring any economic burden to them, 47.4% expressed that they do not gain profit from it, 17.5% expressed that they feel themselves happy for looking after their grandchildren, 11.0% expressed that looking after children brought overfatigue. When life quality of grandparents were considered, it was detected that there was a statistically meaningful difference in the lower dimensions of emotional functions and death and dying of life quality scale between grandparents who look and do not after grandchildren ( p<0.05). There is a risk of depression in 23.6% of grandparents who do not look after grandchildren while there was no risk of depression in 66.6% of them. It was detected that there was a statistically meaningful relation between health condition and risk of depression and life quality. Results and Suggestions: As a result, it was detected that the risk of depression is lower in grandparents who look after grandchildren compared with those who do not look after grandchildren and that looking after grandchildren is effective in the lower dimensions of emotional functions and death and dying of life quality scale. Subjective health perception was found to be effective in both the risk of depression and life quality. Findings of the project were a first in our country. Therefore the study was suggested to be carried out in different samplings as well.

Amaç: Bu araştırma “Büyükanne ve büyükbabalarda torun bakmanın depresyon ve yasam kalitesine etkisini incelemek amacıyla planlanmış ve uygulanmıştır. Materiyal ve Metod: Araştırma tanımlayıcı ve kesitsel niteliktedir. Denizli il merkezinde 60 yas üzeri torun bakan ve bakmayan büyükanne ve büyük babalar araştırmanın evrenini oluşturmuştur. Toplum sağlığı merkezlerinden rastlantısal olarak birer aile sağlığı merkezi seçilmiş ve her birinden ikişer aile hekimliği bölgesi randomizasyon örnekleme yöntemi ile belirlenmiştir. Örnekleme çıkan her bir aile hekimliği bölgesinde kayıtlı olan 60 yas üzeri yaslı nüfus, toplam nüfusa orantılanmış ve bölgelerden kaçar yaslının örnekleme alınacağı belirlenmiştir. Evreni bilinen örneklem formülüne göre araştırmaya alınacak örneklem sayısı 920 olarak bulunmuştur. Veri toplama araçları olarak; Birinci bölümde “Büyükanne, büyükbaba ve toruna yönelik tanıtıcı bilgi formu” “, İkinci bölümde Büyükanne ve babaların depresyon düzeylerini ölçebilmek için “Geriatrik Depresyon Ölçeği, Üçüncü bölümde ise, Büyük anne ve babaların yasam kalitesini belirlemek amacıyla Dünya Sağlık Örgütü Yasam kalitesi Ölçeği (WHOQOL –OLD ) kullanılmıştır. Araştırmaya başlamadan önce benzer örneklemde ön uygulama yapılmıştır. Verilerin değerlendirilmesinde, SPSS 11.0 programı kullanılmış ve veriler sayı yüzde dağılımları, Independent t testi, varyans analizi, ki kare ve korelasyon analizi ile değerlendirilmiştir. Bulgular: Arastırmaya katılan büyük anne ve büyükbabaların yas ortalaması 62.20±7.71dir. Büyükanne ve büyükbabaların %59.6’sını bayanlar, %42.2’si ilkokul mezunu, %91.9’u gelir getiren herhangi bir iste çalısmıyor, %46.2’sinin aylık geliri 500-999TL arasındadır. Büyükanne ve büyükbabaların %49.6’sı torun baktığını, %50.4’ü torun bakmadığını belirtmiştir. %40.3’ü torun bakmanın ekonomik yük getirmediğini, %47.4’ü bundan kazanç elde etmediğini, %17.5’i torun bakmanın kendisini daha mutlu hissettirdiğini, %11.0’ı ise torun bakmanın aşırı yorgunluğa neden olduğunu belirtmiştir. Büyükanne ve büyükbabaların yasam kalitesi değerlendirildiğinde, yasam kalitesi ölçeğinin duygusal işlevler ile ölüm ve ölmek alt boyutlarında torun bakan ve bakmayanlar arasında istatistiksel olarak anlamlı bir fark olduğu saptanmıştır ( p<0.05). Torun bakanların %23.6’sında depresyon riski görülürken, %76.4’ünde depresyon riski yoktur. Torun bakmayanların %33.4’ünde depresyon riski görülürken, %66.6’sında depresyon riski yoktur. Algılanan sağlık durumu ile depresyon görülme riski ve yasam kalitesi arasında istatistiksel olarak anlamlı bir ilişki olduğu belirlenmiştir. Sonuç ve Öneriler: Sonuç olarak, torun bakan büyükanne ve babalarda bakmayanlara göre depresyon görülme riskinin daha az olduğu, yine torun bakmanın yasam kalitesi ölçeğinin duygusal işlevler ile ölüm ve ölmek alt boyutlarında etkili olduğu belirlenmiştir. Subjektif sağlık algısı hem depresyon görülme riskinde hem de yaşam kalitesinde etkili bulunmuştur. Projenin bulguları ülkemizde bir ilki oluşturmuştur. Bu yüzden bu arastırmanın farklı örneklemlerde yapılması önerilmektedir.