Bir Erdem Olarak ‘Kendini Bil’ Öğretisi

Abstract

‘Kendini bil’ öğretisi düşünce tarihinde neredeyse tüm dini mistik yapıların temel ahlaki öğretilerinden birisi olmuştur. Çünkü insanın ahlaki eylemlerde bulunabilmesi için öncelikle kendisini tanıması, varoluş gayesini bilmesi gerekir. Varlığını, varoluş gayesini anlamlandıran insan bu gaye ve amaca göre hareket edecek nihayetinde erdemli olacaktır. İnsanın varoluş gayesini bilmesi birçok açıdan önemlidir. Birincisi, var olmak için kendi kendine yeterli olup olmadığını fark edecektir. Buna göre varlığı için başka bir varlığa ihtiyaç duyduğunu fark edince ihtiyaç duyduğu varlıkla ilişkisini yeniden oluşturacaktır. İkincisi, kendisini bilen insan sonlu, sınırlı ve geçici bir varlık olduğunu anlayacak, dünyayla, toplumla, diğer fertlerle ve temelde Tanrı ile ilişkisini bu düşünce üzerinden temellendirecektir. Üçüncü, kendini bilen insan somut anlamda kendisini sağlıklı kılacak, hayatını devam ettirecek veya kolaylaştıracak şeyleri öğrenmeye çalışacak, kendi refah seviyesini yükseltecektir. Dördüncüsü, kendini bilen insan aslında neyi bilip neyi bilemeyeceğinin farkına varacaktır. Bu nedenle düşünce tarihinde en üstün bilginin kendini bilmek olduğu hep vurgulanmıştır. Bu anlamda Sokrates’in ‘bildiğim bir şey varsa o da hiçbir şey bilmediğimdir,’ sözünü unutmamak gerekir. Daha birçok nedenden dolayı ‘kendini bil öğretisi’ temel ahlaki öğretilerden birisi olmuştur. Biz bu çalışmada bu öğretiyi bilmek, bulmak ve olmak şeklinde üç aşama biçiminde değerlendireceğiz.