Maliye perspektifinden su ekonomisi

Abstract

Su canlı yaşamının sürdürülebilmesi ve çevrenin hayatta kalabilmesi için ikamesi olmayan kaynaklardandır. Bu sebeple temiz suya ulaşım her canlı için hayati önemdedir. Kirlenebilen bir doğal kaynak olan su ekonomik gelişime paralel olarak her geçen gün kirlenmekte, suyun bölgesel olarak farklı dağılması nedeniyle de herkesin eşit olarak erişmesi zorlaşmaktadır. Nüfus artışı ve nüfusun belli merkezlerde yoğunlaşması da su hizmetlerinin önemini artırmakta ve aynı zamanda bu hizmetlerin sunumunu da aynı ölçüde zorlaştırmaktadır. Türkiye gelişmekte olan bir ülke konumundadır ve ekonomik büyümesini gerçekleştirmek ve daha da hızlandırabilmek adına doğal kaynaklara ve insan gücüne ihtiyaç duymaktadır. Ekonomik faaliyetlerin büyüdüğü ve çeşitlendiği yerler olan büyük şehirler insanlar için ekonomik cazibe merkezleri olmakta ve bu şehirlerde nüfus artmaktadır. Su, üretim çeşitlerinin tamamında doğrudan ve dolaylı olarak kullanıldığından suya yönelik politikaların da geliştirilmesi büyük önem arz etmektedir. Çalışmada Türkiye için Birleşmiş Milletler özelleşmiş kuruluşu Gıda ve Tarım Örgütü (FAO) istatistik veri tabanı olan AQUASTAT tarafından yayınlanan 1992-2019 yıllarını kapsayan veriler kullanılmıştır. Çalışmada kişi başı toplam su tüketimi ile kişi başı GSYH ve şehir nüfusu arasındaki ilişki Çevresel Kuznets Eğrisi Hipotezi (ÇKE) kapsamında araştırılmıştır. Çalışmada ikinci derece ve üçüncü dereceden olmak üzere iki model kurulmuştur. Her iki modelde de Johansen Eşbütünleşme testi, CCR, FMOLS ve DOLS testlerinin uygulanması sonucunda ÇKE hipotezinin Türkiye'de geçerli olmadığı sonucuna ulaşılmıştır. Toda-Yamamoto nedensellik testine göre de şehir nüfusu ile ekonomik büyüme arasında karşılıklı nedensellik ilişkisi tespit edilmiştir.

Water is one of the non-replaceable resources for the survival of living things and the survival of the environment. For this reason, access to clean water is vital for every living thing. Water, which is a pollutable natural resource, is getting polluted day by day in parallel with economic development, and it is difficult for everyone to access it equally due to the regional distribution of water. Population growth and concentration of the population in certain centers also increase the importance of water services and at the same time make the provision of these services equally difficult. Turkey is a developing country and needs natural resources and manpower to grow economically and accelerate growth even more. Big cities, where economic activities grow and diversify, become economic attraction centers for people and the population in these cities is increasing. Since water is used directly and indirectly in all types of production, it is of great importance to develop policies for water. In the study, data covering the years 1992-2019 published by AQUASTAT, the statistical database of the United Nations specialized agency Food and Agriculture Organization (FAO), were used. In the study, the relationship between total water consumption per capita, GDP per capita and urban population was investigated within the scope of the Environmental Kuznets Curve Hypothesis (ÇKE). In the study, two models, as second degree and third degree, were established. As a result of the application of Johansen Co-integration test, CCR, FMOLS and DOLS tests in both models, it was concluded that the EKC hypothesis is not valid in Turkey. According to the Toda-Yamamoto causality test, a mutual causality relationship was determined between the city population and economic growth.