Tarihî doğu Türkçesi ile çağdaş Kazan Tatar ve Çuvaş Türkçelerinde "ver-" fiili(anlam, yapı ve işlev bakımından)

Abstract

Bu çalışma, Tarihî Doğu Türkçesi ile çağdaş Kazan Tatar Türkçesi ve Çuvaş Türkçesinde ver- fiilinin taranması, fiilin her lehçenin grameri ve söz varlığı içerisindeki yerini, anlam ve işlev bakımından incelenmesi ile bu incelemeler neticesinde genel bir değerlendirmenin yapıldığı sonuçları içermektedir. Tezin ilk bölümünde ver- fiilinin yapı bakımından incelenmesi yapılmıştır. Sonrasında fiilin ses bilgisel özellikleri konusunda bilgi verilmiş ve tüm lehçelerdeki ses değişmeleri ile ses denkliklerinden bahsedilmiştir. Biçim bilgisel açıdan inceleme yapılan bölümde, haber kipleri ve tasarlama kiplerinin çekimlerine dair tespit edilmiş olan örnekler verilmiştir. Bir sonraki aşamada fiilin nesne ve özne bakımından değerlendirilmesi yapılmıştır. Çalışmanın ikinci bölümünde fiil işlev bakımından incelenmiştir. Bu kısımda kılınış, görünüş ve kip özellikleri bakımından incelenen ver- fiiline, Türkiye Türkçesinden taranmış ve tespit edilmiş olan örnekler verilerek konu açıklanmıştır. Çalışmanın son bölümünde fiil, anlam bakımından incelenmiştir. Tarihî Doğu Türkçesi ile çağdaş Kazan Tatar Türkçesi ve Çuvaş Türkçesinden verilen örneklerle anlam değerlendirmesi yapılmıştır. Sonuç kısmında ise konu ile ilgili genel bir değerlendirme yapılmıştır.

This study includes the result of the verb ver-in Historical Eastern Turkish, contemporary Kazan Tatar Turkish and Chuvash Turkish, examining the place of the verb in the grammar and vocabulary of each dialect in terms of meaning and function, and making a general evaluation as a result of these examinations. In the first part of the thesis, the verb ver- is analyzed in terms of structure. Afterwards, the phono logical features of the verb are given and the sound changes and sound equivalences in all dialects are mentioned. In the morphological analysis section, examples of the inflections of the indicative moods and subjunctive moods are given. In the next stage , the verb is analyzed in terms of object and subject. In the second part of the thesis, the verb ver- is analyzed in terms of function. The verb, which is analyzed in terms of construction, aspect, and modal features, is explained by giving examples scan ned and identified from the Turkish used in Turkey today. In the last part of the thesis, the verb ver- is analyzed in terms of meaning. Semantic evaluation is made with the examples given from the Historical Eastern Turkish, contemporary Kazan Tatar Turkish and Chuvash Turkish. In the conclusion part, a general evaluation on the subject is carried out.