Türkiye’deki saxifraga L. (Saxifragaceae) cinsinin taksonomik revizyonu

Abstract

Saxifraga L. (Saxifragaceae), esas olarak Kuzey Yarımküre'nin dağlık ve arktik bölgelerinde görülen, tür açısından zengin bir cinstir. Saxifraga cinsine ait türlerin kayda değer derecede morfolojik varyasyon gösterdiği de bilinmektedir. Bu çalışma kapsamında, Türkiye’de yayılış gösteren Saxifraga cinsine ait 19 tür ve 21 takson üzerinde morfolojik ve mikromorfolojik araştırmalar ile birlikte taksonomik açıdan problemli bazı türler üzerinde moleküler çalışmalar yapılmıştır. Morfolojik çalışmalar kapsamında, farklı herbaryumlarda bulunan bitki örneklerinin yanı sıra, tez aşaması sırasında tarafımızca toplanan çok sayıda Saxifraga örneğinden yararlanılmıştır. Tez çalışması sonucunda, bu cinse ait herbir taksonun genişletilmiş betimleri, tip örnekleri, sinonimleri, çiçeklenme zamanı, yetişme ortamı, yüksekliği, yayılışı, fitocoğrafik bölgesi ve herbaryum kayıtları detaylıca sunulmuştur. Çalışılan taksonların mevcut yayılış alanlarına ek olarak tarafımızca yeni yayılış alanları da eklenmiştir. Elde edilen bulgular sonucunda tür tayin anahtarı gözden geçirilmiş ve daha kullanışlı güncel bir anahtar oluşturulmuştur. Güncellenen anahtarda Türkiye Florası’na yeni eklenen taksonlar dahil edilirken, sinonim olan türler ve varlığı teyit gerektiren taksonlar çıkarılmıştır. Mikromorfolojik çalışmalar kapsamında yaprak ve tohum yüzeyleri çalışılmıştır. Yaprak ve tohum yüzeyi çalışmaları ve hidatotlarından kalsiyum içerikli salgı yapan taksonlarının içerik analizleri taramalı elektron mikroskobu kullanılmak suretiyle detaylı olarak tanımlanmıştır. Ayrıca taksonomik açıdan problemli olan S. cymbalaria ile S. sibthorpii ve S. exarata ile S. moschata türleri üzerinde moleküler çalışmalar yapılmıştır. Son olarak Rize ili Yukarı Kavrun Yaylası’ndan yeni bir Saxifraga türü tespit edilerek, S. kavrunensis B. Gürcan & O. D. Düşen adıyla yayınlanmıştır.