Tarihi Samsun Evlerinde Cephe Düzenlemesi Üzerine Bir Araştırma

Abstract

Orta Karadeniz Bölgesi’ndeki Samsun, coğrafi konumu itibariyle Karadeniz ile İç Anadolu’yu birbirine bağlamaktadır. Bu konumuyla önemli bir alanda yer alan kent, tarih boyunca birçok medeniyete ev sahipliği yapmıştır. Osmanlı Dönemi’nde, farklı din ve etnik grupların var olduğu kent, 19. yüzyılda, ticaretin gelişmesiyle önem kazanmış, buna bağlı olarak birçok yapı inşa edilmiştir. Bu yapıların büyük çoğunluğunu, evler oluşturmaktadır. Samsun merkezdeki evler, İlkadım sınırları içerisindeki Selahiye, Kadıköy, Kale ve Ulugazi mahallelerinde yoğunlaşmaktadır. Konu edilen evlerin cepheleri, bulundukları bölgenin zaman içerisinde sahip olduğu kültür birikimini yansıtırken, hane sahiplerinin sosyal ve ekonomik durumlarını da göstermektedir. Evlerdeki kapı, pencere, çıkma, balkon, konsol, taşıyıcı eleman ve kat silmeleri cephelere hareketlilik kazandırmaktadır. Bu cephe elemanlarının biçimi, boyutları ve kendi aralarındaki uyumları, cephenin karakterini oluşturur. Bu çalışmada, tarihi kent dokusunu oluşturan evlerin cephe özelliklerinin incelenmesi ve değerlendirilmesi amaçlanmıştır. Çoğunlukla 19. yüzyılın ikinci yarısı ile 20. yüzyılın başlarında inşa edildiği anlaşılan evler, günümüze kadar korudukları cephe tasarımlarıyla dönem üslubunu yansıtırlar. Aynı zamanda yapıldıkları dönemin kültür ve yaşam biçimini gösteren evlerin cephe özelliklerinin korunması kültürel sürekliliğin sağlanması bakımından önem taşımaktadır.