İslam tarihinde fütüvvet geleneği

Abstract

İslam Tarihinde fütüvvet; gençlik, kahramanlık ve cömertlik gibi anlamlara gelerek; kelimenin kökü itibari ile cesur, vefalı ve sabırlı genç anlamlarında kullanılmıştır. Kur’an’da örnek olarak gösterilen gençler “fetâ” olarak nitelendirilmiştir. Fütüvvet İslami değerlerle yoğurulmuş, ilke ve esaslarını dinden almıştır. Kullanımı cahiliye dönemine kadar uzanmış olan fetâ; İslamiyet ile bütünleşmiş, tasavvuf ile fütüvvet halini almıştır. Fütüvvet ehli hoşgörü sahibi, samimi, adil ve cömert kimselerdir. Tarih boyunca bu sıfatlara layık görülmüş Hz. İbrahim, Hz. Yusuf gibi peygamberler; Hz. Ali, Musab b. Umeyr gibi sahabîler, gençlere ışık tutmuşlardır. Aynı sıfatları ahilik teşkilatına mensup bireylerde de görmek mümkündür. Ahiliğin tarihine baktığımızda daha çok Osmanlı döneminde görülmüş; adâlet, muâvenet, iffet, merhamet gibi kavramlar etrafında toplanmıştır. Genel manasıyla fütüvvet ve ahilikten beslenmiş topluluklar; halkın refahını sağlamayı, bilinçli ve ahlaki yönden üstün bireyler yetiştirmeyi hedefleyen kurumlar olmuştur. Fütüvvet ve ahilik; zamanla örf, adet ve inanılan dine göre içselleştirilmiş ve yaşam felsefesi haline gelmiştir.

In Islamic History, Fütüvvet has come to mean youth, heroism and generosity; the root of the word has been used in the meaning of brave, loyal and patient youth. The young people shown as an example in the Quran are described as "fetâ". Futüvvet was moulded with Islamic values and took its principles from religion. Fetâ, the use of which dates back to the jahiliyya period, was integrated with Islam and became ‘Fütüvvet’ with Sûfîsm. The people of Fütüvvet are tolerant, sincere, just and generous. Prophets such as Abraham, Joseph and Companions such as Ali b. Ebû Talip, Musab b. Umeyr, who were deemed worthy of these qualities throughout history, shed light on the youth. It is possible to see the same attributes in the individuals belonging to the ‘Akhi’ organisation. When we look at the history of Akhism, it was mostly seen in the Ottoman period; it was gathered around concepts such as Justice, Muâvenet, Chastity and Compassion. In general terms, the communities fed by Futuwwa and Akhism have been institutions aiming to ensure the welfare of the people and to raise conscious and morally superior individuals. In time, Fütüvvet and Akhi have been internalised according to customs, traditions, and the religion believed in, and have become a philosophy of life.