Muhaceretteki Türkistanlıların sesi: Türkistan Türk Gençler Birliği (TTGB)

Abstract

Türkiye, Türkistan mücadelesinin önde gelen isimlerinin göç etmesiyle beraber hariçteki Türkler için önemli bir merkez haline gelmiştir. Göçmen Türk liderler kısa zamanda siyasi faaliyetlere girişmiş ve birtakım teşkilatlar kurmaya başlamışlardır. Türkistan Milli Birliği gizli bir teşkilat olduğundan kamuoyuna karşı açık faaliyet gösterebilecek yeni bir kuruluşa ihtiyaç duyulmuştur. Bu ihtiyaç doğrultusunda 1927 yılında Türkistan Türk Gençler Birliği kurulmuştur. Böylece Türkistan Milli Birliği’nin açık faaliyet gösteremediği bütün siyasal ve sosyal faaliyetler bu teşkilat üzerinden yapılmaya başlanmıştır. İstanbul’daki Türkistanlıların bu isimde bir teşkilat kurdukları Yeni Türkistan dergisi vasıtasıyla öğrenilmiştir. TTGB, kanuna uygun şekilde tüm yerel kültür teşkilatlarıyla ilmi ve sosyal münasebet tesis etmek istemiştir. Diğer taraftan birliğin kesinlikle siyasetle uğraşmayacağı açıklanmıştır. Türkistan’ın istiklali doğrultusunda çalışmalar yapan teşkilat, muhacir Türklerin her türden maddi ve manevi sıkıntılarına çözüm üretmeye çalışmıştır. TTGB toplumsal hareketin canlanması, Türkistan milli ruhunun yerleşmesi ve bu ruh doğrultusunda milli kadroların yetişmesi noktasında çok büyük hizmetler vermiştir. Birliğin çok sayıda göçmen Türkistanlının yaşamını şekillendirdiği ve Türkiye’nin ilim hayatının gelişimine değerli bir katkı sağladığı çok açıktır. Birliğin faaliyetleri Türkiye Cumhuriyeti Hükümeti tarafından her zaman desteklenmiş ve dikkatli şekilde takip edilmiştir. Literatürde Türkistan Türk Gençler Birliği ve faaliyetlerini başlı başına ele alan bir çalışma bulunmadığından çalışmamızda bu hususa ilişkin özgün bir katkı yapmak amaçlanmıştır.