Çevre koruma hassasiyeti ve dindarlık (Denizli örneği)

Abstract

Bu araştırmanın temel amacı dini tutum, çevreye karşı yönelim ve çevreci davranışlar arasındaki ilişkinin incelenmesidir. Çalışmada nicel ve nitel paradigmaların beraber kullanıldığı karma yöntem kullanılmıştır. Karma yöntem modellerinden tamamlayıcılık deseni belirlenmiştir. Araştırmanın nicel kısmı tesadüfi örnekleme; nitel kısmı amaçsal örnekleme modeline göre hazırlanmıştır. Bu kapsamda nicel yöntem için dini tutum ölçeği, çevreye karşı yönelim ve çevreci davranışlar ölçeği; nitel yöntem için ise yarı-yapılandırılmış mülakat tekniği ile bulgular elde edilmiştir. Araştırmanın nicel örneklemi, %66,4’ü kadın (n=484), %33,6’sı (n=245) erkek olmak üzere toplam 729 kişiden oluşmaktadır. Araştırmanın nitel çalışma grubu ise %41,7’si kadın (n=5), %58,3’ü erkek (n=7) olmak üzere toplam 12 kişiden oluşmaktadır. Araştırmada elde edilen bulgulara göre dini tutum ölçeği ile çevreyi emanet görme, sahip olma ve israftan kaçınma arasında pozitif yönlü istatiksel olarak anlamlı ilişkiler bulunmuştur. Dini tutum boyutu ile aktif çevre arasında anlamlı bir ilişki olmadığı görülmüştür. Algılanan sosyo-ekonomik düzey ile çevreye karşı yönelim ve çevreci davranışların alt boyutları arasında anlamlı bir farklılaşma tespit edilememiştir. Cinsiyete göre çevreye karşı yönelimin emanet görme alt boyutunda kadınların erkeklere kıyasla daha yüksek olduğu görülmüştür. Cinsiyete göre sahip olma, aktif çevre ve israftan kaçınma alt boyutları arasında anlamlı derecede farklılaşma görülmemiştir. Medeni durum ile emanet görme yönelimi arasında anlamlı bir farklılaşma olmadığı; bekârların evlilere göre dünyaya sahip olma yönelimlerinin daha fazla ve anlamlılık düzeyinde olduğu; evlilerin aktif çevre ve israftan kaçınma davranışlarının bekârlara göre daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Yaş değişkeninde emanet görme hariç sahip olma, aktif çevre ve israftan kaçınma alt boyutlarında anlamlı farklılaşmalar olduğu bulgulanmıştır. Çevre hassasiyeti, dindarlıkla ilişkilendirildiğinde, kitabî manada dindar olan ve dindarlık bilinciyle yaşayan kişilerin daha belirgin bir şekilde dikkat ettikleri görülmektedir. Bu kişiler, çevreyle olan etkileşimlerinde daha bilinçli ve duyarlı davranma eğilimindedirler. Ancak, halk dindarlığına sahip olan bireylerde, çevre bilincinin yüksek olmadığı gözlemlenmektedir. Bu durum, dindarlık kavramının farklı yorumları veya yaşantıları arasındaki çeşitlilikten kaynaklanabilir. Geleneksel dindarlık anlayışına sahip olan bireyler, genellikle çevre konularında daha az duyarlılık sergileyebilmektedir. Sonuç itibariyle, çevre hassasiyeti ile dindarlık arasındaki ilişki, dindarlık düzeyine ve bilincine bağlı olarak değişiklik gösterebilmektedir. Bu bağlamda, çevre bilincinin geliştirilmesinde ve yaygınlaştırılmasında dindarlıkla ilişkili farklı yaklaşımların ve yaşantıların dikkate alınması önemli görülmektedir.

The main purpose of this study is to examine the relationship between religious attitudes, environmental orientation and environmental behaviours. In the study, mixed method was used in which quantitative and qualitative paradigms were used together. Complementarity design was determined from mixed method models. The quantitative part of the study was prepared according to random sampling and the qualitative part was prepared according to purposive sampling model. In this context, findings were obtained with the religious attitude scale, environmental orientation and environmental behaviors scale for the quantitative method and semi-structured interview technique for the qualitative method. The quantitative sample of the research consists of 729 people, 66.4% of whom are female (n=484) and 33.6% of whom are male (n=245). The qualitative study group of the research consists of 12 people, 41.7% of whom are female (n=5) and 58.3% of whom are male (n=7). According to the findings obtained in the research, statistically significant positive relationships were found between the religious attitude scale and seeing the environment as a trust, ownership and avoiding waste. There was no significant relationship between the religious attitude dimension and active environment. No significant differentiation was found between the perceived socio-economic level and the sub-dimensions of environmental orientation and environmental behaviours. According to gender, it was observed that women were higher than men in the sub-dimension of entrustment of environmental orientation. There was no significant difference between the sub-dimensions of ownership, active environment and avoidance of waste according to gender. It has been determined that there is no significant difference between marital status and entrustment orientation; singles have a higher and significant level of world ownership orientation than married people; married people have a higher level of active environment and waste avoidance behaviours than singles. It was found that there were significant differences in the sub-dimensions of having, active environment and avoiding waste, except seeing entrustment in the age variable. When environmental sensitivity is associated with religiosity, it is seen that people who are religious in the biblical sense and who live with the consciousness of religiosity pay more attention. These people tend to be more conscious and sensitive in their interactions with the environment. However, it is observed that individuals with folk religiosity do not have a high level of environmental awareness. This may be due to the diversity between different interpretations or experiences of the concept of religiosity. Individuals with a traditional understanding of religiosity are generally less sensitive to environmental issues. As a result, the relationship between environmental sensitivity and religiosity may vary depending on the level and awareness of religiosity. In this context, it is important to consider different approaches and experiences related to religiosity in the development and dissemination of environmental awareness.