Birinci Dünya Savaşı’nda Kudüs şehri

Abstract

Bu çalışmada Birinci Dünya Savaşı döneminde Kudüs’te neler olduğu, savaşın şehre siyasal, sosyal ve ekonomik etkileri ve şehirdeki gelişim süreci, Osmanlı arşiv belgeleri, günlük, hatırat ve çeşitli literatür kaynakları kullanılarak araştırılmıştır. Türkçe literatürde bu konuda yapılan çalışmanın yeterli derecede olmaması, yabancı literatürde ise daha çok çalışma olmasına rağmen Osmanlı arşivlerinin pek kullanılmamış olması bu çalışmanın yapılmasını gerekli kılmıştır. Çalışmanın birinci bölümünde kapitülasyonların kaldırılması sonucu Kudüs’te bulunan muhasım devlet tebaası ve Osmanlı Devleti’ne bağlı olan Yahudi, Hristiyan ve Müslüman tebaanın durumu ve bunlara yönelik Osmanlı politikaları ortaya konmuştur. İkinci bölümde savaş sırasında Suriye ve Filistin’de ortaya çıkan çekirge istilası, sıcak doğu rüzgarları ve salgın hastalıkların Kudüs toplumuna etkileri ele alınmış olup, tekalif-i harbiyenin toplanmasına Kudüs yerel halkı ve yerel yöneticisinin ne şekilde tepki verdiği incelenmiştir. Bununla birlikte çekirge istilasının Kudüs halkı arasında oluşturduğu birleştirici etkisi analiz edilmiştir. Son bölüm olan üçüncü bölümde ise Kanal harekâtlarının başarısız olması sonucunda Kudüs’ün düşüşüne giden süreç ve İngilizlerin şehri nasıl ele geçirdikleri anlatılmıştır. Ayrıca Suriye ve Filistin bölgesinde Kanal harekâtına yapılan hazırlık süreci, Şerif Hüseyin isyanı, Osmanlı Devleti’nin başarısızlığı sonucu ordu içerisinde oluşan moral kayıpları ve firar eden askerlere karşı Osmanlı Devleti’nin nasıl bir yaklaşım sergilediği ele alınmıştır.

In this study, what happened in Jerusalem during the First World War, the political, social and economic effects of the war on the city and the development process in Jerusalem were investigated using Ottoman archival documents, diarys, memoirs and various literature sources. The lack of sufficient studies on this subject in the Turkish literature and the fact that Ottoman archives have not been used much despite the fact that there are more studies in foreign literature made it necessary to conduct this study. In the first part of the study, the situation of the subjects of the hostile state and the Jewish, Christian and Muslim subjects of the Ottoman Empire in Jerusalem as a result of the abolition of the capitulations and the Ottoman policies towards them were revealed. In the second part, the effects of the locust invasion, hot easterly winds and epidemics that emerged in Syria and Palestine during the war on the society of Jerusalem are discussed, and the reaction of the local population and the local administrator of Jerusalem to the collection of the monopoly of warfare is analyzed. In addition, the positive impact of the locust infestation on the people of Jerusalem is analyzed. The last chapter, the third chapter, describes the process leading to the fall of Jerusalem as a result of the failure of the Canal operations and how the British captured the city. In addition, the preparation process for the Canal operation in Syria and Palestine, the Sharif Hussein rebellion, the loss of morale in the army as a result of the failure of the Ottoman Empire, and the approach of the Ottoman Empire against the deserters are discussed.